Niektóre dzieci przynoszą swoje wakacyjne kłopoty razem ze szkolnymi książkami. O tym, na co zwrócić uwagę, co powinno zaniepokoić rodziców w zachowaniu ich dziecka oraz jak mu pomóc, rozmawiamy z doktorem psychologii Ireneuszem Siudemem, znanym i cenionym lubelskim naukowcem, psychoterapeutą i psychologiem społecznym.
Jak twierdzi Ireneusz Siudem, nigdy nie jest tak, że kłopoty dziecka zaczynają się w momencie sięgnięcia po substancje psychoaktywne, takie jak papierosy czy narkotyki. Zwykle zaczynają się one o wiele wcześniej, a jedną z przyczyn sięgnięcia po używki są patologie rodzinne. Sięgnięcie po używkę to zwykle apogeum kłopotów, które dziecko od dawna nosi w sobie, a różnego rodzaju nieprawidłowe relacje skutkują brakiem porozumienia między dzieckiem a rodzicem. Dziecko, które sięga po papierosy, alkohol czy narkotyki zawsze ma jakiś powód: samotność, napięcie psychiczne, stresy, a rodzice często nie zauważają pierwszych symptomów uzależnienia przez wiele lat.
Zasada nieagresji
Dziecko sięgające po używkę nie jest winnym, ale ofiarą. Rodzice, którzy podejrzewają, że z ich dzieckiem dzieje się coś dziwnego, powinni zawsze zaczynać od rozmowy. – Należy to robić bardzo umiejętnie, nie na zasadzie śledztwa, ale zainteresowania tym, co dziecko robi, kogo poznało na wakacjach, jak się czuje. Jeżeli to zachowanie rodzica będzie zdrowe, delikatne, nienarzucające swojej woli, pozbawione czynników kontroli czy agresji to istnieje duża szansa, że dziecko samo opowie o swoich kłopotach – mówi dr Ireneusz Siudem. W każdym innym przypadku rodzic skazany jest na porażkę. Jakiekolwiek próby sprawdzania, czy dziecko wzięło narkotyk, np. przez badanie moczu poza informacją, że tak jest w istocie, nie dadzą szansy na porozmawianie o prawdziwych przyczynach sięgnięcia po używkę. – Najlepiej udać się z dzieckiem do specjalisty i zasięgnąć jego opinii. Na tym polega profilaktyka, czyli dostrzeżenie pewnych nieprawidłowości i zareagowanie – radzi psychoterapeuta.
Na co powinien zwrócić uwagę nauczyciel
Początek nowego roku szkolnego na każdym poziomie edukacyjnym to dla dziecka czas wielu zmian. Nowa szkoła, nieznani koledzy, inni nauczyciele. Brak wiary we własne siły, przeciążenie nauką, poczucie wyobcowania, trudności ze znalezieniem kolegów, agresja rówieśników – wszystkie te czynniki mogą powodować stres, który sprzyja sięgnięciu po środki psychoaktywne, takie jak np. dopalacze. To z reguły nauczyciel jest pierwszym, który zauważa zmianę: dziecko w klasie staje się apatyczne lub przeciwnie – jest nadmiernie pobudzone i agresywne. Poinformowani o problemach adaptacyjnych rodzice często po prostu nie przyjmują do wiadomości faktu, że z ich dzieckiem może dziać się coś złego. Obecne przepisy oświatowe mówią, że nauczyciel nie może samodzielnie skierować dziecka do psychologa bez zgody rodzica. Na szczęście dostęp do specjalistów jest coraz powszechniejszy, a najlepiej byłoby, gdyby z takiej wizyty skorzystali zarówno rodzice, jak i dziecko. Niestety, jak przyznaje Ireneusz Siudem, nadal brakuje programów profilaktycznych skierowanych do rodziców, a oni sami mają opory przed korzystaniem z tego rodzaju pomocy. Jak na razie w systemie pomocy i terapii znajduje się tylko około od 3 do 5 procent rodzin. Pewną nadzieję na zmianę dają ludzie młodzi, którzy wręcz domagają się, by udzielić im i ich dziecku wsparcia. O problemach związanych z narkotykami coraz częściej mówi się również w telewizji i szkołach. Nieznana jest dokładna liczba uczniów sięgających sporadycznie po narkotyki. Na poziomie szkół ponadgimnazjalnych to ponad połowa społeczności. Ci, którzy robią to systematycznie, stanowią 10-16 procent uczniów.
Emilia Kalwińska
Gdzie udać się po pomoc?
Ośrodek Leczenia Uzależnień SP ZOZ ul. Karłowicza 1 w Lublinie, tel. (81) 532-29-79, 532-13-82. Poniedziałek – piątek 8.00 – 20.00,
Wojewódzki Ośrodek Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia ul. Abramowicka 4b w Lublinie, poniedziałek – piątek 8.00 – 20.00, tel. (81) 744-22-28,
Specjalistyczna Poradnia Psychoprofilaktyki i Terapii Rodzin ul. I Armii Wojska Polskiego 1
20-078 Lublin tel./faks (081) 532-48-22
Towarzystwo „Nowa Kuźnia”, ul. Samsonowicza 25 w Lublinie, tel. 81 443 43 13
Katolickie Stowarzyszenie Pomocy Osobom Uzależnionym AGAPE, ul. Bernardyńska 5 w Lublinie, tel. 81 534 38 87
