Cudami wsławiona módl się za nami

Odpust „Na górce” co roku przyciąga tysiące wiernych z całej archidiecezji lubelskiej

8 września Kościół będzie obchodził święto Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Szczególnie uroczyście celebrowane jest ono w parafii pod tym wezwaniem w Chełmie, gdzie co roku w dniach 7-8 września odbywa się głośny w całej diecezji lubelskiej odpust „Na górce”. W tym roku uroczystej sumie odpustowej przewodniczył będzie ks. kardynał Stanisław Dziwisz.

Przeszło dwadzieścia wieków temu, w małej galilejskiej wiosce Nazaret, żyli pobożni małżonkowie z rodu Dawidowego: Joachim i Anna. Doczekali się narodzin córki, której dali na imię Maryja. To Ona została wybrana na Matkę Jezusa Chrystusa, Syna Bożego, który stał się człowiekiem i przyszedł na świat dla naszego zbawienia.

Pierwsze wzmianki o liturgicznym obchodzeniu narodzin Maryi pochodzą z VI wieku. W Jerozolimie już pod koniec V wieku znajdowała się bazylika Narodzenia Maryi, obecnie pod wezwaniem św. Anny. Święto ustanowiono najpierw prawdopodobnie w Syrii, gdy po Soborze Efeskim coraz bardziej rozwijał się kult maryjny. Wprowadzenie tego święta przypisuje się papieżowi św. Sergiuszowi I w roku 688.

Datę 8 września Kościół przyjął ze Wschodu, a w Polsce święto Narodzenia Najświętszej Marii Panny nosi też nazwę Matki Bożej Siewnej. Był bowiem dawny zwyczaj, że dopiero po tym święcie i uprzątnięciu pól, brano się do orki i siewu. Do dzisiaj w kościołach święci się ziarno siewne. W prawosławiu Narodzenie Przenajświętszej Bogurodzicy jest pierwszym, wielkim świętem rocznego cyklu świąt cerkiewnych. Narodzenie Jutrzenki zwiastuje narodzenie Słońca, którym jest Jezus Chrystus.

Na uroczystej sumie ks. kardynał Stanisław Dziwisz

Uroczystości w Chełmie, którym przyświeca motto „Cudami wsławiona, módl się za nami”, wiążą się w tym roku z 40. rocznicą pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski. Poprzedza je odmawiana od piątku 30 sierpnia 2019 roku nowenna do Matki Bożej Chełmskiej, a rozpocznie Triduum Maryjne w dniach 4-6 września, które poprowadzi ks. Sylwester Brzozowski, notariusz w kurii archidiecezji lubelskiej.

O godz. 18.00 msza św., a potem procesja różańcowa z ikoną Matki Bożej Chełmskiej i apel maryjny. 7 września o godz. 18.00 będzie miała miejsce msza św. w 80. rocznicę bombardowania Chełma. O 21.00 odbędą się: apel maryjny i Droga Krzyżowa po Chełmskiej Kalwarii z przepięknymi figurami naturalnej wielkości, a potem wieczór uwielbienia z zespołem Porozumienie.

Pasterkę maryjną poprowadzą księża rodacy oraz byli wikariusze. 8 września o 5.30 planowane są Godzinki o Niepokalanym Poczęciu. Poranne msze św. odbędą się o godz. 6.00, 7.00, 8.00, a o 9.00 msza św. dla rodzin z błogosławieństwem małych dzieci, którą będzie koncelebrował bp Mieczysław Cisło. Sumie pontyfikalnej o godz. 11.30 będzie przewodniczył ks. bp Stanisław Dziwisz, najważniejszy świadek pontyfikatu św. Jana Pawła II.

Poświęcenie wieńców dożynkowych

Jako wyraz wdzięczności wobec Stwórcy za tegoroczne plony zostaną poświęcone wieńce dożynkowe. Podobnie jak w ubiegłym roku pobłogosławione zostaną róże przyniesione przez wiernych. Wiąże się to z historią opisaną w księdze łask i cudów, kiedy to do Chełmskiej Pani przybyli rodzice z niewidomym dzieckiem. Płatkami kwiatów przetarli oni cudowny obraz, a gdy potem położyli je na oczach dziecka, to przejrzało na oczy.

Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny przy ul. Lubelskiej 2 w Chełmie, „na górce”, jak mówią miejscowi, został wybudowany w latach 1735-56 według projektu Pawła Fontany, przez Tomasza Rezlera. Z daleka widoczna jest, ze względu na położenie na wzgórzu, ośmiodzielna kopuła i dwie kwadratowe wieże, usytuowane od frontu.

Dzieje cudownego obrazu

Pod prezbiterium znajdują się krypty unickich biskupów. Główny ołtarz odsunięty jest od ściany. We wnęce nad ołtarzem mieści się replika cudownego obrazu Matki Bożej Chełmskiej. Oryginał tej bizantyjskiej ikony pochodzi prawdopodobnie z X wieku i znajduje się w Muzeum Ikony Wołyńskiej w Łucku. Napisany został przez nieznanego autora na płótnie rozciągniętym na cyprysowej desce. Jak głosi legenda obraz miał być przywieziony w 988 roku z Bizancjum do Kijowa przez księżniczkę Annę, żonę księcia Włodzimierza, który w tym roku przyjął chrzest i zbudował na Górze Chełmskiej kościół, do którego w 1001 roku przywiózł ikonę. Przekaz kronikarski mówi, że ikonę przywiozła do Chełma w połowie XIII wieku Teodora, siostra księcia Romanowicza, kiedy przeniósł on z Uhruska do Chełma nowo założone biskupstwo prawosławne. Jakub Susza w swojej książce „Phoenix tertiato redivivus albo obraz starożytny chełmski Panny i Matki Przenajświętszej sławą swoich dzieł po trzecie ożyły…” przypisywał jej autorstwo św. Łukaszowi.

Po wprowadzeniu w 1596 roku obrządku grekokatolickiego, obraz znalazł się pod opieką unitów. W 1651 roku Jan Kazimierz za sprawą Jakuba Suszy, późniejszego biskupa unickiego, sprowadził obraz do Warszawy, a potem zabrał cudowny wizerunek na kampanię berestecką. Do 1652 roku zanotowano za przyczyną cudownej ikony 698 łask i cudów. Po zwycięskiej bitwie pod Beresteczkiem odbyła się peregrynacja obrazu Matki Bożej Chełmskiej po znacznej części kraju, stąd przydomek Matki Bożej Wojennej. W czasie insurekcji w 1794 roku Tadeusz Kościuszko przybył do Chełma, by osobiście podziękować publicznie Chełmskiej Madonnie za zwycięstwo pod Racławicami. W 1915 roku cudowny obraz wywieziono w głąb Rosji. Na jego miejscu umieszczono w 1919 roku znalezioną na strychu świątyni kopię. Dwadzieścia lat później wymieniono ją na nową o wymiarach 113 cm na 70, której twórcą w 1938 roku był chełmski malarz Władysław Ukleja. Kopia oryginału znajduje się także w chełmskiej cerkwi, umieszczona w ikonostasie nad ikoną Ostatniej Wieczerzy.

Obraz Matki Bożej Chełmskiej był trzykrotnie koronowany: po raz pierwszy 254 lata temu na mocy dekretu papieża Klemensa XIII przez abpa smoleńskiego Herakliusza Lizańskiego, następnie w 1946 roku przez biskupa lubelskiego czcigodnego Sługę Bożego Stefana Wyszyńskiego. Ponieważ korony zostały skradzione, 8 września 1957 roku miała miejsce koronacja przez bpa Piotra Kałwę. W 1988 roku papież św. Jan Paweł II nadał świątyni tytuł bazyliki mniejszej.

W związku z tym, że wciąż są odnotowywane cuda za przyczyną Matki Bożej Chełmskiej, w najbliższym czasie ukaże się książka, w której zebrane będą wszystkie cuda i łaski, których przez wieki udzieliła modlącym się i ufającym Jej Matka Boża Chełmska.

Elżbieta Kasprzycka

Historia świątyni

Kościół „na górce” powstał dzięki staraniom biskupa unickiego Filipa Wołodkowicza. Przedtem istniały tu kolejno dwie świątynie prawosławne- w połowie XIII wieku drewniana, a później po pożarze w 1255 roku murowana cerkiew katedralna. Fundatorem był książę halicko-wołyński Daniel Romanowicz. Pod koniec XVI wieku cerkiew stała się unicką. W XVII wieku została przebudowana i rozbudowana. W pierwszej połowie XVIII wieku wzniesiono również pałac biskupów grekokatolickich. Budynek ten istnieje do dzisiaj. W czasie pierwszej wojny światowej kościół, który został w 1875 roku przekształcony w cerkiew, został zdewastowany przez wojska austriackie i zamieniony na skład amunicji i stajnię. Po rekoncyliacji w 1919 roku renowację świątyni prowadzili jezuici. Kiedy budynek trafił do księży diecezjalnych, wówczas 22 października 1931 roku biskup lubelski Marian Fulman erygował tu parafię. W 1938 roku została zakończona gruntowna renowacja świątyni, którą kierowali K. Szretter i J. Siennicki. W 1940 roku katedra została przekazana przez niemieckie władze okupacyjne prawosławnym Ukraińcom, co miało związek z kampanią ukrainizacji ziemi chełmskiej. Po wojnie, kiedy świątynia została oddana parafii rzymskokatolickiej, dokonano wewnątrz i zewnątrz wielu remontów.

News will be here