Dekomunizacji ciąg dalszy

SP nr 40 w Lublinie im. Leona Kruczkowskiego czeka zmiana patrona

Przed tygodniem, 7 stycznia, weszła w życie nowelizacja ustawy o zakazie propagowania komunizmu. Samorządy, które do września ubiegłego roku miały zmienić nazwy ulic i obiektów symbolizujących bądź propagujących system totalitarny, teraz będą musiały również pozbyć się z przestrzeni publicznej wszystkich pomników i symboli kojarzonych z systemem komunistycznym czy zmienić źle kojarzących się patronów szkół. W Lublinie zmiana na pewno obejmie szkołę im. Kruczkowskiego. Patrona prawdopodobnie zachowa placówka im. Broniewskiego.


Do 31 marca br. z ulic mają zniknąć wszystkie obeliski, pomniki, popiersia, tablice pamiątkowe, napisy czy znaki propagujące dawny ustrój. Rozebrane muszą więc zostać pomniki poświęcone Armii Czerwonej, tzw. pomniki wdzięczności, braterstwa, partyzantów sowieckich, działaczy Polskiej Partii Robotniczej, Gwardii Ludowej/Armii Ludowej, upamiętniające zwalczanie Polskiego Podziemia Niepodległościowego po 1944 r., poświęcone funkcjonariuszom Polski Ludowej lub działaczom komunistycznym z innych państw, Komunistycznej Partii Polski a także pomniki upamiętniające budowy obiektów z okazji …-lecia Polski Ludowej. Jeszcze nie wiadomo, ile tego typu obiektów znajduje się na Lubelszczyźnie i w samym Lublinie. Lubelski Urząd Wojewódzki przygotowuje listę takich obiektów.
– LUW dysponuje już roboczą listą obiektów, które mogą być propagowany komunizm – informuje Radosław Brzózka, rzecznik prasowy wojewody. – Właściciele nieruchomości lub ich wieczyści użytkownicy mają obowiązek usunąć te elementy do 31 marca br. W przypadku niezastosowania się do tego przepisu w trybie nadzoru wykona to wojewoda.
W Lublinie do usunięcia będzie tablica przy ulicy Sierocej 2a, oznaczająca dom, w którym urodził się Bolesław Bierut, działacz komunistyczny, agent NKWD, przewodniczący PKWN i prezydent Polski w latach (1947–1952). Do zmiany będzie też np. znajdujące się na skwerze przy ul. Radziszewskiego, razem z innymi popiersiami byłych rektorów UMCS, popiersie Stanisława Krzykały, urodzonego w Lublinie nauczyciela, polonisty, działacza komunistycznego, funkcjonariusza UB. Krzykała był organizatorem i kierownikiem Katedry Marksizmu-Leninizmu UMCS w 1952 i późniejszym prorektorem tej uczelni oraz jej wykładowcą. W latach 1944–1948 był wiceprezydentem, a od 1950 do 1954 prezydentem i przewodniczącym Miejskiej Rady Narodowej (MNR) Lublina. Pełna lista obiektów do usunięcie lub wymiany ma zostać przekazana IPN.
– Oczywiście taka lista nie jest listą zamkniętą. Wciąż czekamy na zgłoszenia dotyczące monumentów, które mogą podlegać pod tzw. ustawę dekomunizacyjną. Cały czas napływają do nas informacje od mieszkańców o tablicach i pomnikach, wzbudzających ich podejrzenia. Jesteśmy za to bardzo wdzięczni i apelujemy o dalsze nadsyłanie informacji – mówił w piątek, 12 stycznia, Dawid Florczak, rzecznik Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Lublinie.

Zniknął z ulicy został na osiedlu

Wiadomo już że do zmiany patrona przygotowuje się Szkoła Podstawowa nr 40 im. Leon Kruczkowskiego z ulicy Róży Wiatrów. Nowego patrona wybierze wspólnie Rada Pedagogiczna, Rada Rodziców i Samorząd Uczniowski, co będą musieli potwierdzić stosowną uchwałą miejscy radni. Do tego według znowelizowanej ustawy dekomunizacyjnej zgodę na nowego patrona, podobnie jak przy wyborze nowych patronów dla wszystkich zdekomunizowanych nazw ulic i obiektów, będzie musiał wyrazić wojewoda i IPN. W sekretariacie szkoły uzyskaliśmy informację, że prace nad zmianą patrona rozpoczną się jeszcze w styczniu. Na razie jednak nie wiadomo, kto zastąpiłby autora dawnej szkolnej lektury, dramatu „Niemcy”, pisarza, publicystę i działacza PZPR, który był członkiem Krajowej Rady Narodowej, w latach 1954-1959 zastępcą członka Komitetu Centralnego PZPR, w latach 1959-1962 – członkiem KC PZPR, wiceministrem kultury i sztuki w zdominowanym przez komunistów tzw. Tymczasowym Rządzie Jedności Narodowej.
W Lublinie ulicy imienia Kruczkowskiego stał się Zbigniew Herbert. Pozostało jeszcze osiedle imienia Kruczkowskiego PSM „Kolejarz” w dzielnicy Dziesiąta. Osiedle obejmuje m.in. sześć wieżowców i czternaście tzw. liniowców, wybudowanych w latach 70. XX. Spółdzielnia rozważa zmianę patrona osiedla. – Decyzja w tej sprawie zapadnie w czerwcu tego roku na walnym zgromadzeniu członków spółdzielni – mówi Andrzej Szemro, kierownik osiedla im. L. Kruczkowskiego.

Co ze szkołą Broniewskiego?

Do Wydziału Oświaty UM Lublin nie wpłynęły jeszcze żadne inne informacje na temat zmiany nazw patronów szkół, poza Kruczkowskiego. Niepewność co do przyszłości swojego patrona może mieć jednak społeczność szkoły im. Władysława Broniewskiego. Choć poeta w młodości walczył w Legionach (brał nawet udział w bitwie pod Jastkowem), działał w Polskiej Organizacji Wojskowej (POW), uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej, a podczas II wojny był w Armii Andersa, to w okresie międzywojennym współpracował z komunistami, publikował w socjalistycznej prasie, za co był więziony razem z Józefem Hemplem (którego ulic została zdekomunizowana). Po wojnie Broniewski był sztandarowym poetą nowego ustroju, choć pisał również i wiersze liryczne. – Szkoła nie przygotowuje się do zmiany patrona – usłyszeliśmy placówce.
– Władysław Broniewski, jako patron, nie podlega zmianie na mocy tzw. ustawy dekomunizacyjnej – mówi Dawid Florczak rzecznik lubelskiego IPN.
Czy takie stanowisko Instytutu w sprawie Broniewskiego, który ma swoją ulicę i szkołę niemal w każdym mieście, jest nieodwołalne?
Emilia Kalwińska

 

Przygotowane przez IPN lista obiektów na terenie m. Lublin wymagających rozbiórki lub demontażu ze względu na propagowanie komunizmu:

1. Pomnik poświęcony pamięci H. Raabego i L. Czugały, odsłonięty w 1967 r. przy ul. Akademickiej/Raabego.
2. Popiersie S. Krzykały na skwerze przy ul. Radziszewskiego.
3. Popiersie L. Czugały na skwerze przy ul. Radziszewskiego.
4. Tablica upamiętniająca pierwsze posiedzenie komitetu obwodowego PPR w 1942 r., przy ul. Bernardyńskiej 18.
5. Tablica okolicznościowa upamiętniająca wykonanie wiaduktu przy Drodze Męczenników Majdanka w 1964 r. – odsłonięta „z woli władzy ludowej w XX PRL”, ale także upamiętniająca osoby zamordowane na Majdanku.
6. Tablica upamiętniająca posiedzenia lubelskiej rady delegatów robotniczych w 1918-1919 r., odsłonięta w 1954 r. przy placu Króla Władysława Łokietka 1.
7. Tablica upamiętniająca zebrania komitetu miejskiego PPR, odsłonięta w 1961 r. przy ul. 1 Maja 19.
8. Tablica upamiętniająca B. Bieruta przy ul. Sierocej 2a.
9. Tablica upamiętniająca siedzibę naczelnego dowództwa WP w latach 1944-1945 przy ul. Spokojnej 3.

News will be here