– Tym odznaczeniem zostaliśmy symbolicznie włączeni w długi szereg, w sztafetę Polaków-patriotów walczących na różne sposoby o wolność, solidarność, niepodległość Polski. Ważne, że skutecznie – podkreśla Waldemar Jakson, burmistrz Świdnika, który w imieniu 27 odznaczonych osób z Lublina, Świdnika i regionu dziękował za przyznanie Krzyża Wolności i Solidarności za działalność opozycyjną w PRL.
Krzyż Wolności i Solidarności został ustanowiony przez Sejm RP w 2010 r. celem uhonorowania osób, które w latach 1956-89 „mimo zagrożenia bezpośrednimi represjami, zasłużyły się czynnie dla odzyskania przez Polskę pełnej niepodległości i suwerenności oraz dla obrony praw człowieka i obywatela w PRL”.
Oto lubelscy kawalerowie odznaczenia:
Jerzy Jacek Bojarski – w stanie wojennym niósł pomoc materialną osobom represjonowanym oraz ich rodzinom w Lublinie i Świdniku. Będąc pracownikiem księgarni w KUL, zorganizował tam punkt kolportażu bezdebitowych wydawnictw, czasopism i materiałów sygnowanych przez podziemną „Solidarność”,
Marek Derewiecki – w latach 1980-86, jako student historii w KUL, zaangażowany w niezależny ruch wydawniczy. Jako członek NZS był w 1982 r. wydawcą ich pisma „Emisariusz”. Wydawca, drukarz i kolporter kwartalnika politycznego „Antyk” oraz zakazanych książek w serii „Biblioteka Antyku”,
Jacek Dyć – w latach 1980-81 aktywny działacz NSZZ „Solidarność” na terenie Zakładu Robót Górniczych w Łęcznej, zaangażowany w tworzenie podziemnych struktur „Solidarności” i w kolportaż nielegalnych wydawnictw,
Józef Godlewski – od połowy lat 70. związany z Komitetem Obrony Robotników, zaangażowany w kolportaż wydawnictw KSS KOR. 13 grudnia 1981 skutecznie przeprowadził akcję zabezpieczenia i wywiezienia dużej części akt z siedziby Zarządu Regionu NSZZ „S”, za co został internowany,
Bronisław Greszata – działacz związku NSZZ „S” Rolników Indywidualnych na terenie Tomaszowa Lubelskiego i okolic,
Wiktor Grudzień – działał w NZS. Na przełomie listopada i grudnia 1981 uczestniczył w strajku solidarnościowym w UMCS ze studentami radomskiej WSI. W 1987 roku prowadził w rodzinnym mieszkaniu punkt kolportażu pism podziemnych.
Barbara Haczewska – aktywna działaczka związkowa NSZZ „Solidarność”, tworząca struktury związku w oświacie, organizatorka tych struktur w zakładach pracy Lubelszczyzny. W grudniu 1981 r. uczestniczka strajku okupacyjnym w WSK PZL-Świdnik. Po pacyfikacji strajku, podjęła działalność konspiracyjną, współtworząc wraz z mężem podziemne Radio „S” na Lubelszczyźnie,
Ireneusz Haczewski – aktywny działacz w tworzeniu struktur NSZZ „Solidarność” na Lubelszczyźnie. Był twórcą nadajnika oraz przygotowywał nagrania do audycji Radia „Solidarność Świdnik”. Funkcjonowało ono od kwietnia 1983 r. do sierpnia 1988 r. nadając 43 audycje – także na fonii II programu TVP, co znacznie wzmocniło informacyjną rolę Radia „S”. Współpracował z Radiem Wolna Europa. Skonstruował odbiorniki do prowadzenia nasłuchu i zapisu emisji pasm wykorzystywanych przez SB, za co był więziony w areszcie śledczym w Lublinie.
Adam Handerski – działacz NSZZ „Solidarność” na terenie PKS w Chełmie. Podczas stanu wojennego zaangażowany w zbieranie składek pieniężnych na pomoc rodzinom internowanych i działalność wydawniczą podziemnych biuletynów.
Marian Jagusiewicz – założyciel NSZZ „Solidarność” w Przedsiębiorstwie Budowlano-Drogowym w Biłgoraju. W grudniu 1981 r. został internowany. Po zwolnieniu z internowania działacz podziemnych struktur „S” na terenie Biłgoraja.
Waldemar Jakson – już podczas studiów w UMCS zaangażowany w kolportaż wydawnictw KOR, Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, Ruchu Młodej Polski. W 1980 r. rozprowadzał te wydawnictwa i ulotki głównie na terenie Świdnika, zbierał informacje o strajkach w Lublinie, przekazując je korespondentom Radia Wolna Europa. Od grudnia 1981 internowany w kilku zakładach karnych. Zwolniony z więzienia, pozostawał bez pracy do 1983 r., jednak w kontakcie z działaczami podziemnej „Solidarności” w WSK Świdnik i UMCS. Od czterech kadencji jest burmistrzem Świdnika.
Adam Kozaczyński – w latach 1980-81 działacz NSZZ „S” na terenie Rejonu Dróg Publicznych w Tomaszowie Lubelskim. W grudniu 1981 r. internowany. W trakcie internowania szykanowany, a w ZK Kwidzyn dwukrotnie pobity.
Anna Łukowska – od 1980 r. czynnie wspierała działania struktur „Solidarności” na Wydziale Filozofii i Socjologii UMCS, szczególnie podczas strajków studentów i pracowników akademickich. W stanie wojennym przechowywała w mieszkaniu materiały bezdebitowe, kolportowała i rozpowszechniała nielegalne wydawnictwa.
Stanisław Machnik – aktywny działacz NSZZ „S” w Zakładzie Projektowania i Usług Inwestycyjnych „Inwestprojekt”. W stanie wojennym włączył się w odbudowę podziemnych struktur związku, m.in. Komisji Zakładowej w Inwestprojekcie. Prowadził szeroką działalność wydawniczą. Zorganizował grupę taksówkarzy, która zaangażowana była w kolportaż.
Jan Magierski – od początku działacz NSZZ „Solidarność” w Akademii Rolniczej w Lublinie. W stanie wojennym wydawca „Informatora Solidarności Region Środkowo-Wschodni”. To ówczesny redaktor, drukarz, redaktor techniczny, organizator kolportażu także innych pism, jak „Solidarność Wiejska” oraz lubelskich edycji „Tygodnika Wojennego” i „Tygodnika Mazowsze”.
Andrzej Mathiasz – współzałożyciel Niezależnego Zrzeszenia Studentów w UMCS. Jednocześnie brał aktywny udział w działalności teatru studenckiego „Provisorium”, który „prezentował teksty politycznie negatywne”. 13 grudnia 1981 r. uczestniczył w podjętym w miasteczku akademickim UMCS strajku okupacyjnym. Organizował strajki studenckie oraz druk i kolportaż wydawnictw bezdebitowych.
Kazimierz Mazurek – działacz i przewodniczący NSZZ „S” na terenie PKP Chełm. Odpowiadał za wszystkie akcje strajkowe i protestacyjne oraz kolportaż plakatów i literatury w Chełmie. W stanie wojennym odważnie prowadził działalność związkową i polityczną.
Józef Michalczyk – działacz NSZZ „S” w Fabryce Łożysk Tocznych w Kraśniku. Od 1981 roku organizował tam strajki. Po pacyfikacji strajku w FŁT aresztowany i skazany przez Kolegium do Spraw Wykroczeń na 3 miesiące aresztu. Po wyjściu z więzienia nie zaprzestał działalności konspiracyjnej.
Jan Okoń – działał od początku istnienia w NSZZ „S” na terenie Zakładów Azotowych w Puławach. W stanie wojennym uczestniczył w kolportażu literatury bezdebitowej w Puławach, a w latach 1986-89 współorganizował Radio „S” Ziemi Puławskiej.
Piotr Opozda – jako etatowy pracownik MKZ w Zamościu od 1980 r. drukował na powielaczu pismo „Słowo” – organ prasowy KPN na region lubelski. Członek Rady Politycznej KPN, później także działacz NSZZ „Solidarność”, ukrywający się przed internowaniem. Wydawał także pismo „Słowo i Czyn”, za co został skazany na 1,5 roku więzienia.
Marek Pasieczny – działacz NSZZ „S” na terenie Chełma, woj. chełmskiego i w samym Kombinacie Cementowym Chełm. Aktywny w akcjach protestacyjnych i strajkowych. 13.12.1981 r. internowany i osadzony w szeregu zakładów karnych.
Tadeusz Pyrtak – jeden z założycieli NSZZ „S” w Chełmskich Zakładach Obuwia. Od 1981 członek Zarządu Regionu i Prezydium Zarządu Regionu NSZZ „S”. W 1981 r. aresztowany za akcje plakatowe w Chełmie. Po wprowadzeniu stanu wojennego internowany.
Jan Sokół – senior wśród dysydentów (pseud. konspiracyjny: „Skrzydło”, „Smętek”). Nauczyciel, uczestnik kampanii wrześniowej i konspiracji w latach 1939-45, spółdzielca i działacz ludowy. Działacz PSL w Krakowie w latach 1945-47. Aresztowany i więziony w PRL – w 1951 r. Sąd Wojskowy w Krakowie skazał go na 8 lat więzienia za działalność „na szkodę Państwa Polskiego”. Od początku lat 80-tych włączył się aktywnie w działalność NSZZ “Solidarność”.
Marek Suszek – działacz struktur podziemnych NSZZ „S” na terenie Zamościa i woj. zamojskiego. W stanie wojennym i po jego zawieszeniu redagował, drukował i kolportował pismo bezdebitowe „Myśl niezależna” – organ Polskiej Partii Niepodległościowej okręg lubelsko-zamojski.
Elżbieta Szewczyk – nauczycielka historii w Liceum Ogólnokształcącym im. A. Czartoryskiego w Puławach. Współinicjatorka spacerów młodzieży w Puławach w trakcie emisji dziennika TV. W lutym 1982 r. internowana w ośrodku odosobnienia dla kobiet w Gołdapi. Po zwolnieniu dalej pracowała w konspiracji, gromadząc i kolportując nielegalne materiały propagandowe.
Jan Krzysztof Wasilewski – redaktor, drukarz i kolporter pism konspiracyjnych. Tworzył Biuletyn Informacyjny NSZZ „Solidarność” Region Środkowo-Wschodni, 13 grudnia 1981 r. podczas pacyfikacji jego siedziby przez ZOMO, brał udział w wyniesieniu i ukryciu dokumentacji i sprzętu. W jego domu odbywały się zebrania współpracowników. Ukrywał się do stycznia 1982 r., kiedy został aresztowany i skazany na 1,5 roku więzienia.
Tadeusz Zima – aktywny w strukturach NSZZ „S” w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w Świdniku. Uczestnik strajku okupacyjnego, współorganizator i promotor „świdnickich spacerów” w porze dziennika TVP. Kolporter ulotek i wydawnictw niezależnych. Za te czyny tymczasowo aresztowany, a w lutym 1982 r. internowany.
Marek Rybołowicz
