Do 31 lipca w miejscu, które gości czasowe wystawy fotografii, można oglądać ekspozycję „Z niepewności w niepewność: uchodźcy wojenni na Litwie podczas II wojny światowej”.
To 31 zdjęć z liczącej 76 sztuk kolekcji przechowywanej w Narodowym Muzeum Sztuki im. M.K. Čiurlonisa w Kownie. Wykonało je na zamówienie litewskich organizacji charytatywnych, m.in. Litewskieg Czerwonego Krzyża, małżeństwo fotografów: Bolesława i Edmund Zdanowscy.
Dokumentują one życie uchodźców i zostały wybrane nieprzypadkowo – widzimy na nich podopiecznych burs i schronisk dla uciekinierów oraz sprawujących nad nimi pieczę przedstawicieli litewskich organizacji pomocowych, pod kierownictwem których ich podopieczni przygotowują posiłki czy robią pranie, segregację ubrań dla uciekinierów czy kolejkę kobiet przybyłych po żywność.
Uchodźcami byli nie tylko Polacy, także Litwini, Białorusini czy Żydzi – tych ostatnich widzimy podczas pracy, modlitwy w synagodze, nauki zawodu przez chcących wyemigrować do Palestyny czy w miejscu zakwaterowania. Wśród zdjęć przedstawiających Polaków na wystawie najwięcej ukazuje dzieci, w tym także sieroty, które straciły rodziców, ale także chłopców i dziewczęta podczas nauki.
Według danych z grudnia 1939 r. na Litwę przybyło 18 311 uchodźców, w tym 7728 Polaków. W połowie stycznia było ich już 43 939, w tym 17 297 Polaków. JD
W wrześniu 1939 r. Litwa zachowała życzliwą neutralność, wpuszczając na swoje terytorium po sowieckiej agresji ewakuujące się oddziały Wojska Polskiego. Ich żołnierze zostali internowani, ale nie przeszkadzano im w przedostawaniu się przez Szwecję do Wielkiej Brytanii, podobnie jak internowanym cywilom. Uchodźcy napłynęli także do Wilna, leżącego wówczas w granicach II RP. Miasto, praktycznie pozbawione obrony (zgodnie z planami większe oddziały skierowano do centralnej i zachodniej Polski), już 19 września, w drugim dniu walk, zostało zdobyte przez Armię Czerwoną.
W tzw. II pakcie Ribbentrop-Mołotow Wileńszczyznę przyznano Litwie za cenę znalezienia się w sowieckiej strefie wpływów. Już w listopadzie 1939 r. dzięki zmianie prawa o obywatelstwie 150 tysięcy wilnian, którzy nie mogli wykazać się przynależnością do narodu litewskiego, pozbawiono obywatelstwa i przyznano im status cudzoziemców, w efekcie czego tracili pracę w instytucjach państwowych (poczta, kolej, szkoły, banki), nie mogli wykonywać praktyki lekarskiej czy prawniczej itd. W efekcie wzrosło bezrobocie i ubóstwo, a Polacy zostali zdani na opiekę społeczną.
