5 lutego 2019 r. odszedł w Chełmie na wieczną już wartę porucznik Wojska Polskiego w stanie spoczynku Henryk Jerzy Padrak, kombatant chełmskiego środowiska żołnierzy Armii Krajowej i represjonowany przez reżim komunistyczny uczestnik konspiracji powojennej, zasłużony weteran walk o niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej. Pochowany zostanie 4 marca br. na cmentarzu komunalnym przy ul. Ignacego Mościckiego w asyście pocztów sztandarowych 7. chełmskiego i 9. zamojskiego pułków piechoty Legionów AK.
Urodził się 20 stycznia 1926 r. w Piotrkowie Trybunalskim jako syn Aleksandra i Kazimiery z Opoczyńskich. Szkołę powszechną rozpoczął w Rudzie-Hucie, a ukończył w 1939 r. w Grodnie. W okresie okupacji zamieszkiwał z rodziną w kol. Jazików gm. Świerże pow. Chełm. Według relacji Mariana Trendoty ps. Pasek, Delegata Rządu RP na pow. Chełm z ramienia Stronnictwa Ludowego „Roch”, zgromadzonych w Archiwum Zakładu Historii Ruchu Ludowego był to (przytaczam za pochodzącym z Chełma Dominikiem Panasiukiem, historykiem stołecznego IPN): „(…) młodociany żołnierz BCh, łącznik u swojego ojca redaktora miejscowych biuletynów [Aleksandra Padraka ps. Prometeusz, związanego z lokalną Organizacją Zbrojną Obrońców Polski (Organizacją Zbrojną) – przyp. J.A.P.], które roznosił do wskazanych miejsc w latach 1942-1944, żołnierz plutonu w Rudzie [ps. Grom – J.A.P.], brał udział w koncentracji na akcję „Burza” [w składzie I batalionu 7. pułku piechoty Legionów AK, powstałego na bazie oddziału partyzanckiego pod dowództwem por. Zygmunta Szumowskiego ps. Sędzimir – Przebój, który odtworzyć miał obwód chełmski – J.A.P.].
W oficjalnym życiorysie, dołączonym do teczki osobowej członka Koła Chełm Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, śp. Henryk podawał, iż był także organizatorem lokalnej siatki konspiracyjnej „Szarych Szeregów”, związanych przecież z AK. Wspomniana OZOP (OZ) została zresztą m.in. wchłonięta głównie przez AK, zaś struktury wojskowe Batalionów Chłopskich na terenie całego powiatu/obwodu chełmskiego ostatecznie z nią scalone – o czym „zapominały” w dobie PRL-u (po części świadomie ze względów koniunkturalnych) i „zapominają” niestety nadal niektóre środowiska związane tradycjami z ruchem ludowym.
Według oświadczenia byłego komendanta obwodu AK mjr. prof. dr. Leona Bornusa Henryk Padrak już w 1943 r. znalazł się w oddziale partyzanckim ppor. Piotra Jankowskiego ps. „Jeleń” (włączonym w czerwcu 1944 r. na okres miesiąca jako pluton do wspomnianego „chełmskiego” batalionu), gdzie odbył przeszkolenie wojskowe, dochodząc ostatecznie tamże skądinąd do stopnia plutonowego. Uczestniczył w działaniach sabotażowych i bojowych oddziału z akcją „Burza” włącznie.
Po wkroczeniu Sowietów i aresztowaniu przez funkcjonariuszy NKWD ojca w sierpniu 1944 r. początkowo ukrywał się na tzw. Kątku w obrzeżach Rudy-Huty, a następnie – jak wspominał – dołączył ponownie do konspiracji i brał udział w niektórych działaniach pod dowództwem „Jelenia”, który powrócił z częścią swoich żołnierzy na teren gm. Świerże. Był m.in. prawdopodobnie jego łącznikiem z ppor. Zygmuntem Urbańskim ps. Ikra. Po aresztowaniu i zamordowaniu „Jelenia” na początku 1945 r. w areszcie Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Chełmie miał jeszcze (także w okresie funkcjonowania struktur poakowskich Delegatury Sił Zbrojnych po maju tr. ?) współdziałać z oddziałem „Iskry”… Swoich powiązań z konspiracją po 22 lipca 1944 r. nie ujawnił oczywiście w trakcie przeprowadzonej w 1947 r. weryfikacji byłych żołnierzy… BCh (!), z której jednakże skorzystał.
W okresie 1 września 1945 – 1948 r. był uczniem Gimnazjum i Liceum dla Pracujących w Chełmie, gdzie uzyskał maturę. Następnie od 1 października 1948 r. odbywał służbę wojskową w Krakowie, kończąc 30 września 1949 r. w pobliskim Tarnowie Szkołę Podchorążych w Kompanii Oficerów Rezerwy Piechoty ze stopniem chorążego rezerwy. Z dniem 31 grudnia 1958 r. awansowany był jeszcze na stopień podporucznika w korpusie osobowym oficerów kwatermistrzostwa w grupie mundurowej, wreszcie z dniem 9 marca 2001 r. otrzymał nominację na stopień por. WP w st. spocz.
W latach 1949-1953 studiował filozofię na KUL-u. W czerwcu 1950 r., po wybuchu wojny koreańskiej – gdy zanosiło się na wybuch III wojny światowej, a w konsekwencji rewizję zniewalającego kraje Europy Wschodniej ładu pojałtańskiego – utworzył wraz z kolegami nielegalną opozycyjną organizację antykomunistyczną (według spóźnionej już relacji córki, Barbary Suskiej, posiadała ona określoną nazwę własną i statut).
W następstwie jej dekonspiracji aresztowany został dnia 3 marca 1954 r. w Szczyrku, gdzie pracował i skazany na karę 6. lat więzienia na mocy wyroku Wojskowego Sądu Rejonowego w Lublinie z dnia 7 września tr. Po rewizji i zastosowaniu amnestii wymiar kary zmniejszono do 1,5 roku. Z więzienia na Montelupich w Krakowie zwolniony został warunkowo 15 stycznia 1955 r. ze względu na bardzo zły stan zdrowia (przechodził tam m.in. odmę płucną).
W latach 1957 – 1961 studiował na Uniwersytecie Wrocławskim uzyskując tytuł mgr. pedagogiki. Pracował w szkolnictwie kolejno w okolicach Jeleniej Góry, Radoryżu Smolanach koło Łukowa i Puławach. W 1978 r. przeszedł na rentę z II grupą inwalidzką i przeniósł się wraz z rodziną do Chełma. Z dniem 10 lutego 1999 r. uzyskał status inwalidy wojennego całkowicie niezdolnego do pracy w związku z działaniami wojennymi trwale oraz niezdolnego do samodzielnej egzystencji trwale.
W 1974 r. jeszcze wstąpił, jak wielu kombatantów starających się o stosowne uprawnienia (posiadł takowe dopiero w 1983 r.), do monopolistycznego w okresie PRL-u tzw. Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, funkcjonującego obecnie pod nazwą Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i byłych Więźniów Politycznych. Duch jego ożył jednak dopiero w pełni w III RP, kiedy to zaangażował się społecznie w działania prokombatanckie w ramach Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” oraz organizacyjne przy tworzeniu zrębów struktur chełmskiego Oddziału Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego 1939 – 1956. Od 1991 r. był członkiem zwyczajnym Koła Chełm Stowarzyszenia Żołnierzy AK- obecnego ŚZŻAK.
W PRL-u przyznano Mu jedynie Odznakę Grunwaldzką jako „uczestnikowi walki zbrojnej z Niemcami w latach 1939-1945” (1948) i odznaczono Złotym Krzyżem Zasługi z tytułu pracy zawodowej (1975). U progu III RP otrzymał Odznakę Pamiątkową Żołnierzy 7 pułku piech. Leg. Armii Krajowej (legitymacja nr 119 z ok. 1990 r. sygnowana jest podpisami byłego Inspektora Chełmskiego ppłk. Władysława Zalewskiego ps. Nowina – Leśnik i jako b. dowódcy kpt. Witolda Fałkowskiego ps. Wik – pierwszego Prezesa Zarządu Koła Chełm ŚZŻAK), następnie Odznakę Weterana Walk o Niepodległość oraz Krzyż Armii Krajowej i Krzyż Partyzancki (wszystkie trzy w 1995 r.). Z dniem 27 listopada 2014 r. przyjęto Go w poczet, powstałego wówczas po weryfikacji uprawnień, członków Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość RP.
Cześć Jego pamięci!
Prezes Zarządu Koła Chełm ŚZŻAK
Jan A. Paszkiewicz
