„W zdrowym ciele zdrowy duch!” – to staropolskie porzekadło często towarzyszy rozmowom o sprawności fizycznej i dobrym samopoczuciu. Dieta i aktywny tryb życia są ważne dla kondycji naszego organizmu, ale nie można zapominać również o otoczeniu, w którym funkcjonujemy. Wieści napływające z parku badawczego firmy Baumit potwierdzają, że do języka powinniśmy wprowadzić nowe powiedzenie: „w zdrowym domu zdrowy mikroklimat”.
Każdego dnia zewsząd docierają do nas ostrzeżenia dotyczące zanieczyszczeń środowiska i ich wpływu na zdrowie. Jak się jednak okazuje, w zamkniętych pomieszczeniach niekiedy może czyhać więcej zagrożeń dla naszego samopoczucia niż na otwartej przestrzeni. Co więcej, mogą one skutecznie popsuć radość z przebywania w wymarzonych czterech kątach, sprowadzając na mieszkańców ból głowy, alergie, zmęczenie, kłopoty ze snem czy podrażnienie dróg oddechowych.
Ujarzmić VOC
Odpowiedzialność ponoszą za to ulatniające się m.in. z materiałów budowlanych bezwonne, niewidzialne i szkodliwe substancje lotne zanieczyszczające powietrze, znane także jako VOC. Od czego zależy ich stężenie? Czy da się nad nim zapanować, a może w ogóle je wyeliminować? Na te i wiele innych pytań dotyczących zdrowego mieszkania postanowiła odpowiedzieć firma Baumit, otwierając największy w Europie park badawczy materiałów budowlanych – Baumit Viva Park. To tam – po raz pierwszy w praktyce i z uwzględnieniem warunków użytkowania – zewnętrzne, niezależne instytucje badawcze we współpracy z Baumit prowadzą kompleksowe testy naukowe, mające rozstrzygnąć, które produkty są najlepsze dla naszego dobrego samopoczucia.
Beton i cegła bez VOC
W ramach badań prowadzonych w austriackim Wopfing zespół analizy wnętrz – IBO Innenraumanalytik OG – wziął pod lupę m.in. lotne związki organiczne w różnorodnych konstrukcjach budowlanych. Wyniki nie pozostawiają złudzeń – w budynkach z betonu i cegły z mineralną powłoką wewnętrzną już bezpośrednio po zakończeniu budowy nie występują szkodliwe zanieczyszczenia powietrza. Inne technologie wypadają znacznie gorzej. – Domy z betonu i cegły wykazały bardzo niskie wartości VOC na poziomie <500 μm/m³, podczas gdy domy o drewnianej konstrukcji szkieletowej – ponad 1000 µm/m², a te z bali z drewna litego – ponad 3000 µm/m³ – zdradza analityk środowiska, Bernhard Damberger.
Ale to nie wszystko. Pomiar przeprowadzony latem – pięć miesięcy od ukończenia budowy – pokazał, że stężenie VOC w powietrzu w pomieszczeniach wszystkich domów zmniejszyło się i zgodnie z oczekiwaniami nie stanowiło zagrożenia dla zdrowia. Dom z bali z drewna litego nadal wykazywał znacznie zwiększone stężenie terpenów. Wnioski? – Do budynku wykonanego z masywnych elementów można wprowadzić się bez zastrzeżeń natychmiast po ukończeniu budowy. Na ile to możliwe, w przypadku obiektu o drewnianej konstrukcji szkieletowej i osób wrażliwych, należałoby wstrzymać się kilka miesięcy z przeprowadzką. Kto buduje drewniany dom, musi wiedzieć, że przez bardzo długi czas mogą utrzymywać się w powietrzu substancje charakterystyczne dla drewna – mówi Damberger.
Za mało czasu na wyschnięcie
Źródła VOC w odniesieniu do materiałów budowlanych są różne. Oprócz farb i tynków są to często lakiery, kleje lub powłoki z tworzyw sztucznych. Z reguły lotne związki organiczne odparowują bardzo szybko, w zależności od intensywności. – W najlepszym przypadku nowy dom z dobrą wentylacją jest praktycznie wolny od VOC najpóźniej po roku – dodaje Bernard Damberger. Problem pojawia się wtedy, gdy substancje – jak na przykład izolacje wilgotności – ze względów czasowych nie mogą dobrze wyschnąć na placu budowy. Wówczas to źródło VOC jest quasi zamknięte i proces odparowywania trwa tutaj przez lata. Zagrożenie może pochodzić również z farb do impregnacji przeciwogniowej, np. na belkach stalowych. Zawierają one związki aromatyczne mające wpływ na nasze zdrowie. Jeśli taki produkt nie jest nakładany wielokrotnie, warstwami o zalecanej grubości, to również tutaj proces przejścia w postać gazu trwa latami.
Antidotum na VOC
Jednak dom to także, a może przede wszystkim, wnętrze. Powłoki wewnętrzne testowane w parku badawczym Viva nie wykazały w pomiarach VOC emisji szkodliwych substancji. Powód? Wszystkie użyte produkty – zgodnie ze standardami Baumit – były mineralne. Jakie możliwości mają zatem projektanci, inwestorzy i wykonawcy, by uniknąć występowania VOC? Obok konstrukcji ściany jest to chociażby wybór farb i tynków bezrozpuszczalnikowych i tych o niskiej emisji substancji szkodliwych. Każdy, kto chce wyeliminować źródła VOC i w istotny sposób przyczynić się do utrzymania zdrowego powietrza w pomieszczeniu, powinien sięgać po takie rozwiązania. Baumit jako pionier w obszarze „zdrowego” mieszkania oferuje bogaty asortyment produktów o niskiej emisji zanieczyszczeń i regulujących wilgotność powietrza. Jeśli mamy wątpliwości, które z nich najlepiej zdadzą egzamin w konfrontacji z VOC, warto zasięgnąć porady ekspertów w zakresie zarządzania chemicznymi środkami budowlanymi, którzy już na etapie przetargu zwracają uwagę na produkty ekologiczne i przeprowadzają kontrole na placu budowy.
Park badawczy Baumit Viva rozpoczął pracę w 2015 r. w austriackim Wopfing. Tworzy go 10 eksperymentalnych domów o wymiarach 4×5 m, wzniesionych w różnych technologiach. W każdym z nich zamontowano jedno okno i jedne drzwi. Co więcej, na wszystkie obiekty działają takie same warunki klimatyczne. Wspólna dla wszystkich jest również wartość współczynnika przenikania ciepła. W domach symuluje się ich użytkową eksploatację – możliwe jest m.in. odpowiadające zwyczajom mieszkańców wietrzenie oraz generowanie wilgoci, jaka unosi się standardowo w powietrzu w wyniku pocenia się lub korzystania z natrysku. 33 sondy pomiarowe zainstalowane w każdym obiekcie przez całą dobę rejestrują różne wielkości fizyczne. Stworzony w ten sposób system badań pozwoli stwierdzić, które z zastosowanych rozwiązań materiałowych są najlepsze dla zdrowia i samopoczucia.
