Agnusek na wielkanocnym stole

Foremka na masło ze zbiorów Muzeum Ziemi Chełmskiej

Pysk był z marchewki, a oczy z ziarenek pieprzu. Wykonywano go z masła, słodkiego ciasta jajecznego albo z masy cukrowej. O czym mowa? O agnusku, który od dawna króluje na wielkanocnym stole także na stołach mieszkańców Chełma i regionu.

Małgorzata Podlewska-Bem z Muzeum Ziemi Chełmskiej mówi, że „polskie święcone” zawsze słynęło z dużej obfitości. Stoły wielkanocne przykryte białymi obrusami pełne były smakowitych potraw. Nie brakowało na nich mięs, wędlin i jaj oraz najróżniejszych ciast, głównie bab i mazurków. M. Podlewska-Bem informuje, że stoły były też pięknie udekorowane. Stały na nich pisanki, bukiety z gałązkami zielonego barwinku, bukszpanu i wiosennych kwiatów.

– Od dawna pośrodku stołu królował baranek, zwany niegdyś agnuskiem – mówi M. Podlewska-Bem z Muzeum Ziemi Chełmskiej. – Najdawniejsze baranki wyrabiano z masła lub pieczono ze słodkiego jajecznego ciasta w specjalnych formach. Taka drewniana forma – matryca do masła, z motywem baranka wielkanocnego, pochodząca z Ludwinowa, znajduje się na wystawie etnograficznej w chełmskim muzeum. Moja babcia Helena, mieszkająca w Chełmie przy ulicy Mickiewicza baranka odciskała w metalowej formie.

Baranek był duży, na jego wykonanie wykorzystywała kilka kostek masła. Pamiętam, jak podczas śniadania wielkanocnego stał na dużym, dębowym stole, na owalnym półmisku, ozdobionym barwinkiem. Szczególnie podobały mi się jego dekoracje, między innymi pysk z marchewki i oczy zrobione z ziarenek pieprzu. Z czasem zaczęto wyrabiać baranki w cukierniach i wytwórniach piekarskich, głównie z masy cukrowej, strojone w czerwone chorągiewki.

Małgorzata Podlewska-Bem mówi, że baranek symbolizuje nie tylko samego Jezusa, ale także jego posłuszeństwo, łagodność i ofiarność. Ustawiony pośrodku stołu, zgodnie z tradycją na „trawce” z owsa lub rzeżuchy przypominać ma zebranym, że Chrystus umarł na krzyżu, a potem zmartwychwstał. Czerwona chorągiewka to z kolei symbol zwycięstwa Chrystusa nad grzechem i śmiercią.

Na chorągiewce pojawia się niekiedy złoty krzyż, oznaczający ofiarę cierpienia i zwycięstwa a także napis Alleluja, wyrażający radość ze zmartwychwstania Syna Bożego. Baranek jako symbol ofiary i związek z ogniem (łac. agnus – baranek, sanskr. agni. – ogień) oznacza odnawianie się świata. Zwyczaj ustawiania na świątecznym stole figurki baranka z czerwoną chorągiewką – chrześcijańskiego symbolu Świąt Wielkanocnych wprowadził w XVI wieku papież Urban V. Powszechny stał się w wieku XVII.

)opr. mo, fot. Muzeum Ziemi Chełmskiej)

News will be here