„Tyś jest mój Syn umiłowany, w Tobie mam upodobanie” – taki głos z Nieba, według ewangelisty Marka, słyszeli świadkowie chrztu Chrystusa w Jordanie. Co roku, 12 stycznia, Kościół wspomina to wydarzenie. W prawosławiu to wyjątkowa uroczystość.
Najstarsza tradycja tego święta wywodzi się z liturgii Kościoła wschodniego. W liturgii rzymskiej pojawiło się ono setki lat później. Jego historia sięga IV wieku. Prawosławne Święto Chrztu Pańskiego, czyli Kreszczenije Hospodnie przypada 19 stycznia. Wyznawcy prawosławia łączą je z uroczystością Objawienia Pańskiego, czyli Epifanią.
O tym, jak ważne jest to święto w Kościele prawosławnym świadczy chociażby to, że wigilia święta Chrztu Pańskiego nazywana jest „drugim świętym wieczorem”. Wierni podobnie, jak w wigilię Bożego Narodzenia zachowują ścisły post, a wieczorem ma miejsce uroczysta kolacja. Domownicy dzielą się prosforą, która w Cerkwi jest odpowiednikiem opłatka. Na stole królują tradycyjne wschodnie potrawy: kutia, gołąbki, barszcz. Do każdej potrawy dodawana jest łyżka święconej wody. Dla wyznawców prawosławia woda ma szczególne znaczenie. Jest źródłem życia i ma moc oczyszczania ciała oraz obmywania z grzechów.
18 stycznia w cerkwi odprawiana będzie liturgia św. Bazylego połączona z nieszporami, gdzie święci się chleb, pszenicę, wino i oliwę. Po nabożeństwie ma miejsce jordańskie poświęcenie wody. 19 stycznia najpierw w cerkwi odprawiana jest liturgia św. Jana Chryzostoma, po czym ze świątyni wychodzi procesja nad brzeg rzeki. Dawniej uroczystość poświęcenia wody celebrowano tylko nad Jordanem. Kapłan po odmówieniu modlitwy wkłada do wody trzy płonące świece – atrybut Trójcy Świętej.
Wierni obrządku wschodniego po ceremonii zanurzają się w zimnej wodzie, wierząc w jej uzdrawiającą moc. W takich krajach, jak Rosja czy Ukraina w kąpieli biorą udział tysiące osób. Na koniec uroczystości wierni zostają poświęceni wodą i zabierają ją do domu. Tam maluje się nią znak krzyża. Ma to chronić gospodarstwo przed złymi mocami. Należy poświęcić wodą całe gospodarstwo, co zapewni pomyślność. Wyznawcy obrządku bizantyjskiego wierzą, że ta woda ma uzdrawiającą moc, więc jeszcze kilka dni po Kreszczenije Hospodnie piją ją przed posiłkami oraz dają zwierzętom.
Dawniej niektóre dziewczęta obmywały się nią, by zmyć z siebie ziemski brud. W dniu Kreszczenije Hospodnie prawosławni kapłani odwiedzają domy wiernych. Symbolizuje to rozpoczęcie przez Jezusa po swym chrzcie działalności publicznej. Duchowni błogosławią dom wodą jordańską i modlą się w intencji domowników. Dobry i wierzący gospodarz powinien mieć na stole ikonę, chleb, sól oraz świecę. Ponieważ święto to połączone jest z Objawieniem Pańskim mogą tego dnia pojawić się u niego kolędnicy.
Elżbieta Kasprzycka
