Dzielnica jak marzenie

Sentymentalna mapa Wieniawy

Również Wieniawa doczekała się swojej sentymentalnej mapy. Na kolorowym planie dzielnicy zaznaczono miejsca ważne dla jej lokalnej historii.


Bliskość kampusu UMCS i głównej siedziby KUL sprawia, że Wieniawa jest dzielnicą studenckich stancji. Obecnie liczy 11 706 mieszkańców zameldowanych na pobyt stały. Przy głównej arterii – Alejach Racławickich – mieszka 1782 osób.

Wieniawa to dzielnica o bogatej historii. Na sentymentalnej mapie zaznaczono zarówno te budynki, które istnieją do dziś, jak i historyczne, istniejące już tylko w pamięci mieszkańców. – W przestrzeni dzielnicy nakładają się na siebie różne warstwy: historyczna – dawnego miasteczka Wieniawa, przyrodnicza – Ogrodu Saskiego i doliny Czechówki, wojskowa (obszar koszar wojsk rosyjskich, austriackich, a potem polskich), sportowa, rozrywkowa, osiedli mieszkaniowych i oczywiście edukacyjna: siedziba wielu szkół i uczelni – podkreślają Agnieszka Duda-Jastrzębska i Marta Nazaruk-Napora z Lubelskiej Grupy Badawczej, które wspólnie z mieszkańcami współtworzyły mapę.

Nazwa Wieniawa pochodzi od herbu rodziny Leszczyńskich, pierwszych właścicieli tych terenów. Małe, parterowe domki Wieniawy, zamieszkałej w większości przez ludność żydowską, malowniczo prezentują się na zachowanych do dziś starych fotografiach. Była to wówczas okolica dość zaniedbana, bez bruku czy kanalizacji, a jej dawnych mieszkańców spotkał tragiczny los.

„Jedynym murowanym budynkiem Wieniawy była synagoga, potem także ratusz. W XIX w. Wieniawa rozrastała się, mieszkało w niej coraz więcej osób, powstawały drobne zakłady. Kres historii tego miejsca położyła II wojna światowa. Żydzi w wyniku polityki nazistowskich Niemiec zostali przesiedleni do getta na Podzamczu, po czym zesłani do obozów zagłady. Stara Wieniawa została zrównana z ziemią. Jedyny ślad, jaki pozostał po wieniawskim sztetlu, to kirkut i budynek dawnego ratusza przy ul. Leszczyńskiego 50” – czytamy w opisie sentymentalnej mapy.

Dzielnica zieleni

W tej dzielnicy położony jest największy publiczny park Lublina – Ogród Saski – miejsce spacerów wielu lublinian. Powstał na dawnych gruntach dominikanów, za rogatkami warszawskimi, według koncepcji inż. Feliksa Bieczyńskiego i botanika Piotra Verniera. Decyzja o powstaniu Ogrodu zapadła w 1837 roku. Zaprojektowano go w stylu angielskim. Na Wieniawie znajdowało się też najpopularniejsze i największe kino w Lublinie. Dawny „Kosmos” mieścił się w specjalnie wybudowanym budynku.

Mogło w nim obejrzeć film 800 widzów. W 2012 roku budynek został rozebrany, a w jego miejscu stanął apartamentowiec. Wyróżniającym się budynkiem Wieniawy jest też Wojskowy Szpital Kliniczny. – „Okazały budynek powstał kiedyś najpierw na potrzeby Instytutu Misyjnego Andrzeja Boboli, zwanego Collegium Bobolanum. Wybudowano go w latach 1922–1923, nie realizując całości założeń.

W czasie wojny w budynku zorganizowano szpital polowy, najpierw polski, potem niemiecki. W 1944 roku budynek przejęło wojsko, do dziś zachował on funkcję szpitalną. Przez wiele lat całą okolicę nazywano Bobolanum (potocznie Bobolany). Od strony miasta sąsiadowały piękne wille i kamienice ulic: Głowackiego, Dubois, Popiełuszki.

Ogrody Bobolanum sięgały do tej ostatniej. Były terenem dziecięcych zabaw, ale też obserwacji, w czasach PRL hodowano tam zwierzęta gospodarskie i uprawiano warzywa na potrzeby szpitala. Istniało tzw. gospodarstwo pomocnicze utrzymujące szpital i zapewniające mu żywność” – czytamy w legendzie sentymentalnej mapy Wieniawy.

Wieża ciśnień

Miejską inwestycją na Wieniawie, ważną w historii miasta, jest powstała w latach 20. XX wieku wieża ciśnień przy Al. Racławickich. Zbudowano ją w najwyższym wówczas miejscu Lublina. Pracę wykonało amerykańskie przedsiębiorstwo, zajmujące się budową miejskiej sieci wodociągowej – Ulen & Company. Wieża została wyposażona w obudowany, stalowy cylinder o średnicy 14 m, wysokości 13,5 m oraz pojemności 2 tys. m3. Choć dziś nie pełni pierwotnej funkcji, nadal jest ważnym obiektem hydrologicznym w tej części miasta. Na wprost wieży mieści się jedno ze słynniejszych lubelskich osiedli ZOR „Zachód”. Powstałe w 1949 roku, zostało zaprojektowane pomiędzy Alejami Racławickimi, ulicami Puławską i Legionową.

Solidnie wykonane bloki, przeznaczone dla robotników, zostały ozdobione sztukateriami, a na osiedlowych podwórkach znalazły się fontanny i miejsce na zieleń. Same Aleje Racławickie prowadziły niegdyś do rosyjskich koszar (zwanych świętokrzyskimi), które znajdowały się na terenie obecnego KUL-u. Na potrzeby wojska i carskiej policji powstała wówczas cerkiew pułkowa, przebudowana w dwudziestoleciu międzywojennym na obecny kościół garnizonowy, miejsce modlitwy i skupienia wielu mieszkańców Wieniawy.

Wojskowa historia, sportowe obiekty i sentymentalne klimaty

Niemal cała Wieniawa powstała na terenach, które były związane z wojskiem. Po 1918 roku stacjonował na Wieniawie 8 Pułk Piechoty Legionów. Na pamiątkę tego usypano kopiec, na którym w 2001 roku umieszczono obelisk z orłem. Po II wojnie światowej były to tereny należące do „siódemki”, tj. 7 Pułku Piechoty. Śladem tej wojskowej przeszłości dzielnicy są nazwy ulic: Czwartaków, Legionowa, Spadochroniarzy czy Weteranów.

Przy Alejach Racławickich, które są główną arterią dzielnicy, mieściła się słynna „Karczma Słupska”, nosząca wcześniej nazwę „Pod Fafikiem”. Obecnie budynek od ponad trzech lat czeka na otwarcie w nim fili nr 6 Miejskiej Biblioteki Publicznej. Lublinianie z sentymentem wspominają mieszczące się dawniej w dzielnicy bary: Bar mleczny – Racławicki (ul. Głowackiego) i Bar Ogrodowy (między Ogrodem Saskim a ulicą Wieniawską). Od ponad 45 lat w dzielnicy funkcjonuje za to popularna Kawiarnia „Księżycowa” na ulicy Księżycowej.

Dla kibiców ważnym obiektem dzielnicy jest, obecnie przebudowywany stadion „Lublinianki”. Powstał w czasie II wojny światowej. Po wojnie stał się stadionem Wojskowego Klubu Sportowego „Lublinianka”. To tu odbywały się pierwsze w Lublinie koncerty rockowe czy wiec z udziałem Lecha Wałęsy w 1980 roku.

Za Czechówką, tuż przy ul. Północnej, nieco poniżej dawnej restauracji „Czechownianka”, a obecnym budynku pralni „Prima”, znajdował się basen. Lublinianie chętnie kąpali się także w znajdującym się w pobliżu stawie (stąd nazwa ulicy Przy Stawie) czy w mniejszym, ale wyposażonym w trampolinę otwartym basenie przy ul. Grottgera czy basenie przy I LO im. St. Staszica.

Wieniawa to też oczywiście dzielnica akademicka, na której terenie znajdują się budynki dwóch lubelskich uniwersytetów: KUL i UMCS. Mapa w wersji elektronicznej, do pobrania dostępna jest na Facebooku („Mapa Sentymentalna Lublin”). Dla naszych czytelników mamy też wersję papierową mapy Wieniawy, do odbioru w siedzibie redakcji. Wystarczy zatelefonować pod numer: 601 422 910.

– W mapach sentymentalnych staramy się odszukać skrawki przeszłości ukryte w przestrzeni obecnych dzielnic i w pamięci mieszkańców, dowiedzieć się, które miejsca są najważniejsze, odwiedzane, ukochane przez lokalne społeczności, poszukać też nowych – podkreślają autorki.

Emilia Kalwińska

 

News will be here