MICHAŁ FLORIAN RZEWUSKI

Wśród rodów szlacheckich związanych z ziemią chełmską szczególne miejsce zajmują Rzewuscy. Najczęściej wspominanym przedstawicielem rodu jest Wacław Rzewuski, wybitny działacz polityczny XVIII wieku, hetman polny i wielki koronny, starosta chełmski, właściciel licznych dóbr w okolicach Chełma (przede wszystkim Sielca) oraz współfundator kościoła pw. Rozesłania Świętych Apostołów. Warto zwrócić uwagę, że ciekawymi postaciami byli także jego przodkowie, w tym piastujący również funkcję starosty chełmskiego (jako pierwszy przedstawiciel rodu) Michał Florian Rzewuski, wybitny żołnierz Rzeczypospolitej, ponad trzydzieści lata uczestniczący w różnorodnych wojnach i bitwach, od Beresteczka do Wiednia.

 

Michał Florian Rzewuski urodził się około 1630 roku jako syn sędziego ziemskiego lwowskiego Stanisława i Anny z Czerniejowskich Rzewuskich. Warto w tym miejscu dodać, że ród Rzewuskich, posługujący się herbem Krzywda (głównym elementem herbu jest srebrna podkowa ze złotym krzyżem, na której znajduje się drugi krzyż bez prawego ramienia) wywodził się z Podlasia. Ich gniazdem rodowym była miejscowość Bejdy w okolicach Łosic (stąd przy nazwisku używali przydomku Beydo). W XVII wieku wraz z przedstawicielami innych rodów drobnej szlachty pojawili się na wschodnich rubieżach Rzeczypospolitej i z czasem awansowali do pozycji rodu magnackiego. Jednym z pierwszych Rzewuskich, którzy tworzyli podstawy przyszłej kariery rodu był właśnie Michał Florian Rzewuski, chociaż znanym działaczem sejmowym był także jego brat stolnik podolski Franciszek Kazimierz Rzewuski, uczestniczący między innymi w obronie Kamieńca Podolskiego przed Turkami w 1672 roku.

O pierwszych latach życia Michała Floriana Rzewuskiego nie zachowały się informacje (nie zawiera ich biogram zamieszczony w XXXIV tomie „Polskiego Słownika Biograficznego” autorstwa Mirosława Nagielskiego). Prawdopodobnie w dosyć młodym wieku rozpoczął karierę wojskową. W 1651 roku służył w chorągwi kozackiej Adama Wojny i uczestniczył w bitwie pod Beresteczkiem, w której wojska polskie pokonały oddziały tatarsko-kozackie. W kolejnych latach służył w pułku Jana Władysława Kłodzińskiego i chorągwi krajczego koronnego Wacława Leszczyńskiego. Walczył z Kozakami pod Żwańcem (w 1653 roku), Szwedami pod Gołębiem (1655) i Rosjanami pod Płonką (1660). Już około 1660 roku dosłużył się stopnia chorążego, a w 1663 roku został porucznikiem. Za zasługi wojenne otrzymał pierwsze godności. W 1661 roku został skarbnikiem lwowskim, pełniąc równocześnie obowiązki podwojewodziego lwowskiego. W 1665 roku miał zostać chorążym przemyskim, jednak ostatecznie funkcji nie objął. W tym czasie sprawował już dowództwo nad złożonym z czterech chorągwi pułkiem Wacława Leszczyńskiego i często reprezentował wojsko na sejmach. Uczestniczył także aktywnie w sejmikach województwa ruskiego. W 1670 roku otrzymał również godność pisarza ziemskiego lwowskiego. Posiadał już w tym czasie spory majątek, w skład którego wchodziło Krupsko i Rozdół w powiecie żydaczowskim oraz Zawady i Rzewuski Stare na Podlasiu.

Od 1671 roku Michał Florian Rzewuski uczestniczył u boku hetmana i następnie króla Jana III Sobieskiego w walkach z Turkami i Tatarami, między innymi pod Mohylowem i Niemirowem. Wykazał się także w bitwie pod Chocimiem w 1673 roku, w trakcie której przeprowadził skuteczny atak na oddziały tureckie w końcowym etapie starcia. Dowodził w tym czasie własną chorągwią pancerną armii koronnej, przejętą od starosty nowogródzkiego Jana Piaseczyńskiego. Po wyborze Jana Sobieskiego na króla (Rzewuski uczestniczył w elekcji) walczył z Tatarami pod Barem, Mohylowem, Raszkowem i Czehryniem. Ceniony przez Jana III Sobieskiego, w 1676 roku (dokładnie 10 lutego) otrzymał starostwo chełmskie po podczaszym litewskim Krzysztofie Potockim. Równocześnie przejął wójtostwo i młyn w Czułczycach. Prawdopodobnie w tym czasie został także właścicielem Siedliszcza, również znajdującego na obszarze ziemi chełmskiej. W 1677 roku wziął udział u boku wojewody chełmińskiego Jana Krzysztofa Gnińskiego w poselstwie do Turcji, w trakcie którego między innymi uczestniczył w audiencji u wezyra Kara Mustafy.

Przed odsieczą wiedeńską Michał Florian Rzewuski należał do bliskich współpracowników hetmana wielkiego koronnego Stanisława Jana Jabłonowskiego. W trakcie bitwy pod Wiedniem prowadził pułk hetmana do szarży na pozycje tureckie. Podobną rolę odegrał w mniej znanej bitwie pod Parkanami (również w 1683 roku), zmuszając oddziały tureckie do ucieczki. W nagrodę za udział w kampanii wiedeńskiej w 1684 roku otrzymał godność podskarbiego nadwornego. Poszerzył w tym czasie również swoje dobra, przejmując starostwo nowosielskie oraz miejscowości Mielnik, Głów i Mszczany.

W kolejnych latach nadal był aktywny jako żołnierz, uczestnicząc w walkach z Tatarami oraz wyprawie na Mołdawię w 1686 roku. W kolejnym roku towarzyszył królewiczowi Jakubowi Sobieskiemu w wyprawie na Kamieniec Podolski. W jej trakcie uległ paraliżowi. Przewieziony do Lwowa zmarł 14 października 1687 roku. Z trzech małżeństw (żonami Michała Floriana były: Anna Dzierżek, Anna Oborska i Anna Potocka) pozostawił ośmioro dzieci, w tym Stanisława Mateusza Rzewuskiego (prezentowanego już w „Chełmskim Słowniku Biograficznym”), który przejął po nim starostwo chełmskie, a za czasem został hetmanem polnym i wielkim koronnym (był ojcem wspomnianego na wstępie Wacława Rzewuskiego). Najstarszy syn Adam był rotmistrzem królewskim oraz kasztelanem podlaskim. Warto również wymienić najmłodszego syna Franciszka, który był pułkownikiem królewskim i starostą czułczyckim (a także zarządzał dobrami siedliskami). Z racji znaczącego udziału w wojnach XVII wieku, Michał Florian Rzewuski często pojawia się w opracowaniach historycznych. Jego biogram, autorstwa Roberta Kozyrskiego, można również odnaleźć w Encyklopedii Chełma (część 2 tomu pierwszego Ludzie z 2013 roku).

News will be here