„Muzułmanie i chrześcijanie: troska o wspólny dom” to hasło tegorocznego XVIII Dnia Dialogu z Islamem jaki obchodzimy w Polsce od 2001 r. Został ustanowiony decyzją Konferencji Episkopatu Polski jako „dzień modlitw poświęconych islamowi”. Cel – nie trzeba dziś tłumaczyć – ważny. Dla Polski, w tym i Lublina, nie jest to temat odległy.
Wystarczy przypomnieć, że w naszym mieście istnieje Centrum Kultury Islamu, co ma związek m.in. z liczną grupą zagranicznych studentów. Stara się ono aktywnie działać na rzecz zbliżenia muzułmańskich przybyszów z naszą lokalną, głównie chrześcijańską, społecznością. Prowadzi m.in. projekt „Poznaj nas”. Muzułmańskie centra kultury istnieją także w innych polskich miastach: m.in. w Warszawie, Poznaniu, Wrocławiu. To lubelskie należy do najstarszych, powstałych zaraz po 1989 r. Przy lubelskim centrum działa Stowarzyszenie Studentów Muzułmańskich, Muzułmańskie Stowarzyszenie Kształtowania Kulturalnego, także Liga Muzułmańska. Warto podkreślić, że centrum prowadzi działalność edukacyjną dla dzieci i młodzieży muzułmańskiej. Jednocześnie m.in. właśnie tu można znaleźć informacje dotyczące udziału muzułmanów w polskiej historii – Kontakt m.in. email: edukacja@islamlublin.pl
Najpierw byli Tatarzy
Przy okazji Dnia Dialogu z Islamem przypomnijmy, że muzułmanie w historii Polski na przestrzeni wieków to przede wszystkim ludność pochodzenia tatarskiego. Osiedlała się ona od XIV na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego, a potem także na terenie Korony. Zasłużyła się w XV w. podczas wojny z Krzyżakami. Szczyt tatarskiej emigracja to lata 30. XV w. Tatarzy osiedlani byli w okolicach Trok, Wilna, Kowna, Lidy, Krewy, Nowogródka i Grodna. Polscy królowie nadawali im przywileje (m.in. Stefan Batory). W XVIII w. szlachta tatarska była już w znacznym stopniu spolonizowana. W okresie od odzyskania niepodległości w 1918 r. do początku II wojny światowej w granicach Polski żyło ok. 5,5 tys. Tatarów (województwo wileńskie, nowogródzkie, białostockie). Po wojnie w Polsce pozostały tylko dwie wsie tatarskie: Bohoniki i Kruszyniany w województwie podlaskim. Poza tym Tatarzy żyją rozproszeni: m.in. w Gdańsku, Białymstoku, Warszawie, Gorzowie Wielkopolskim. Podczas spisu powszechnego z 2011 r. narodowość tatarską zadeklarowało niecałe 2000 osób, ale jako jedyną wskazywało już tylko 665 osób. Na rzecz tej ludności działa powstały w 1925 r. Muzułmański Związek Religijny w Rzeczypospolitej Polskiej, a także funkcjonujący od 1992 r. Związek Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej. W programie telewizji ETV możemy obejrzeć program poświęcony Polskim Tatarom pt. „Tatarskie ślady”.
Warto wiedzieć, że ze szlacheckiej rodziny o tatarskim rodowodzie pochodził matematyk, wynalazca i elektrotechnik Bruno Abdank-Abakanowicz oraz słynna na całym świecie artystka Magdalena Abakanowicz. Tatarskie korzenie miała także rodzina ojca naszego noblisty, pisarza Henryka Sienkiewicza. Zupełnie inny problem i inne liczby dotyczą muzułmanów, którzy do Polski przyjechali w przeciągu ostatnich dwudziestu paru lat. Odnotujmy, że w sumie przyjęliśmy ok. 80 tys. Czeczenów, w zdecydowanej większości wyznawców islamu. Szacuje się (GUS), że na stałe w Polsce osiedliło się ich ok. 6 tys. Muzułmanie to także studenci i emigranci z krajów arabskich.
Rośnie potrzeba dialogu
Rosnącą w Polsce potrzebę dialogu między chrześcijanami a muzułmanami dostrzeżono z końcem XX w. Podczas Dni Tatarskich w Warszawie w 1997 r. powołano Radę Wspólną Katolików i Muzułmanów. O jej prężnym działaniu świadczyć fakt, że dwa lata później w 1999 r. jej członkowie spotkali się z Janem Pawłem II w Drohiczynie podczas pielgrzymki papieża do Polski. Rada przyczyniła się do ustanowienia Dnia Islamu w Kościele katolickim w Polsce, chociaż z formalnego punktu widzenia jest to zasługa działań Konferencji Episkopatu Polski. KEP ustalił, że będzie to święto w kalendarzu katolickim przypadające następnego dnia po zakończeniu Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan, czyli 26 stycznia. Organizacją Dnia Dialogu z Islamem zajmuje się Rada ds. Dialogu z Religiami Niechrześcijańskimi i Rada Wspólna Katolików i Muzułmanów – ta ostatnia jest jedyną tego rodzaju organizacją na świecie.
Monika Skarżyńska
