1 marca po raz dziesiąty obchodziliśmy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Oficjalnym uroczystościom wojewódzkim, organizowanym przez Instytut Pamięci Narodowej w Lublinie, towarzyszyło wiele wydarzeń w całym regionie. Potrwają one do 27 marca.
Uroczystości 1 marca rozpoczęło złożenie wieńców i kwiatów przez przedstawicieli władz państwowych, samorządowych, organizacji patriotycznych i młodzież pod pomnikiem-mogiłą więźniów Zamku Lubelskiego pomordowanych w latach 1944-1954. Wieńce złożono następnie pod tablicami znajdującymi się w bramie Zamku, przed pomnikiem „Zaporczyków” na Placu Zamkowym oraz pod pomnikami żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych i Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Kolejnym punktem obchodów była msza w kościele pw. św. Michała Archanioła i zapalenie zniczy pod pomnikiem „Żołnierzy Niezłomnych” stojącym na placu obok kościoła.
Wieczorem ulicami Lublina, z placu Litewskiego na plac Zamkowy, przeszedł marsz upamiętniający Żołnierzy Wyklętych. Organizowany od 10 lat, przez lubelskie organizacje społeczne i narodowe pochód, co roku gromadzący ponad tysiąc uczestników, tym razem, ze względów na covidowe obostrzenia miał charakter nieformalny i skromną frekwencję. Gościem honorowym wydarzeni był 94-letni kpt. Longin Rozwadowski ps. „Wilk”, żołnierz AK, NSZ, WiN.
We wtorek 2 marca, w lubelskim IPN odbyła się konferencja popularno-naukowa „Żołnierze Niezłomni – historia i przywracanie pamięci”. Ze względu na pandemię, oglądać można ją było online na facebookowym profilu IPN w Lublinie. Dzień później, na Facebooku i kanale YouTube IPN-u, miała miejsce premiera filmu dokumentalnego o rozbiciu w 1945 roku przez oddziały podziemia niepodległościowego więzienia w Radomiu. Z kolei 4 marca w Radecznicy odbył się uroczysty pochówek odnalezionych szczątków kpt. Romana Szczura vel Szumskiego ps. „Urszula”.
„Chwała Bohaterom”
Koncertem pod tym tytułem Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych upamiętniła społeczność Świdnika. Na scenie Miejskiego Ośrodka Kultury w patriotyczno-historycznym repertuarze zaprezentowali się: zespół „Forteca”, Tadeusz „Tadek” Polkowski oraz Norbert „Smoła” Smoliński, wnuk powstańca warszawskiego, syn opozycjonisty i działacza „Solidarności”, autor i odtwórca utworów patriotycznych w mocnych, rockowych aranżacjach. Występowi ostatniego z tych artystów towarzyszyła na scenie grupa historyczno-rekonstrukcyjna im. 1 Pułku Legii Nadwiślańskiej Ziemi Lubelskiej NSZ, a także uczniowie z XXVII LO im. Zesłańców Sybiru w Lublinie.
W przerwie koncertu, o znaczeniu Wyklętych dla niepodległości Polski rozmawiali burmistrz Waldemar Jakson, wojewoda Lech Sprawka, wicemarszałek województwa Michał Mulawa oraz Marcin Krzysztofik, dyrektor lubelskiego oddziału IPN.
Jeszcze przed koncertem przedstawiciele władz samorządowych i instytucji złożyli symboliczne wiązanki przy Grobie Nieznanego Żołnierza, a starosta świdnicki, Łukasz Reszka wspólnie z wicestarostą Bartłomiejem Pejo zapalili znicz pod krzyżem upamiętniającym miejskie śmierci ostatniego z Niezłomnych, Józefa Franczaka ps. „Laluś” w Majdanie Kozic Górnych.
O Niezłomnych pamiętała również społeczność Zespołu Szkół nr 1 im. C. K. Norwida w Świdniku, która w związku z pandemią powiatowe obchody święta zorganizowała na platformie TEAMS. Uroczystość, była przede wszystkim okazją do przybliżenia sylwetek Wyklętych. Rozstrzygnięto również IX edycję Powiatowego Konkursu Plastycznego „Żołnierze Wyklęci – Niepokonani”. W wydarzeniu, przygotowanym pod kierownictwem Liliany Sosnowskiej, udział wzięło około 120 osób.
Daniel Olbromski, (w)
