Po trwających przez cały rok 2017 obchodach 700-lecia nadania Lublinowi praw miejskich przed nami kolejny rok świętowania – ratusz ogłosił właśnie program obchodów jubileuszu 450-lecia unii lubelskiej. Główne obchody zaplanowano na okres od 1 maja do 1 lipca br. Splotą się one z 15-leciem wstąpienia Polski do Unii Europejskiej. W programie m.in. kongres dwóch unii.
Program obchodów tegorocznego jubileuszu zaprezentowany został w Muzeum Lubelskim na Zamku. Nieprzypadkowo, bo właśnie tutaj znajduje się najsłynniejsze malarskie przedstawienie zawarcia unii lubelskiej – obraz olejny Jana Matejki pod tym właśnie tytułem. Unia polsko-litewska była ważnym wydarzeniem w dziejach nie tylko Lublina, Polski, ale całej Europy, m.in. z uwagi na jej pokojowy, partnerski i kompromisowy charakter.
Unia zawarta w 1569 roku gwarantowała równe prawa tworzących ją narodów i wyznań oraz te same prawa stanowe w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Jest dziedzictwem europejskim, stanowiąc archetyp Unii Europejskiej w budowaniu federacji państw i społeczeństw obywatelskich współczesnej Europy. – To właśnie w Lublinie, już w XVI wieku podkreślano wartości i idee, które z czasem posłużyły za fundamenty Unii Europejskiej. Miasto Lublin za sprawą unii lubelskiej stało się swoistym źródłem współczesnej Europy, będącej mozaiką wielu narodów i kultur – podkreślił prezydent Krzysztof Żuk. W uroczystości obchodów zaangażowana jest także strona litewska, 4 lutego podpisany został w Wilnie list intencyjny o współpracy obu miast, który zwieńczyć ma umowa partnerska.
Majowy sezon Lublin
Maj będzie najintensywniejszym miesiącem obchodów jubileuszu. Ich początkiem jest Sezon Lublin (28 kwietnia – 5 maja), który w tym roku zostanie w całości poświęcony Unii Lubelskiej. Na turystów i mieszkańców czekać ma ponad setka wydarzeń z Unią w tle. Tradycyjnie będą to spacery tematyczne, wycieczki rowerowe i biegowe śladami Unii Lubelskiej czy warsztaty artystyczne i kulinarne oraz zwiedzanie obiektów związanych z podpisaniem aktu unii.
W dniach 1-5 maja odbędzie się w Lublinie Tydzień Europejski poświęcony 15-leciu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej. Zaplanowano na ten czas m.in. piknik rodzinny na placu Litewskim, pt. „Unia na Litewskim” połączony z wieczornym mappingiem na budynkach wokół placu Litewskiego. Obiekty dofinansowane unijnymi środkami tradycyjne otworzą drzwi dla zwiedzających. Natomiast 3 maja plac Litewski stanie się sceną koncertu filharmonicznego: (kompozycje polskie, litewskie oraz finałowe wykonanie Ody do radości – hymnu Unii Europejskiej) po którym nastąpi inauguracja pokazów na fontannach multimedialnych. Nowością w programie ma być specjalny pokaz „Od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej” autorstwa Łukasza Witt-Michałowskiego.
W majowych obchodach kolejnym punktem jest Kongres Dwóch Unii (13-15 maja), którego celem jest konfrontacja idei unii lubelskiej w kontekście Unii Europejskiej. Do Lublina przyjadą naukowcy z całego świata, m.in. prof. Robert Frost oraz prof. Tomas Venclowa. W ramach Kongresu odbędzie się sesja Europejskiego Znaku Dziedzictwa „Święto dwóch unii – od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej” (13-14 maja), na którą zaproszeni zostali historycy z Wielkiej Brytanii, Litwy, Białorusi i Ukrainy. Wydział Politologii UMCS przygotowuje panel „Wspólnotowość i samorządność” (15 maja) a Wojewódzki Konserwator Zabytków – sesję pt. „Gotycki Lublin z czasów Unii Lubelskiej” (15 maja).
23 maja Lublin ponownie stanie się sportową stolicą Polski za sprawą Mistrzostw Świata FIFA U-20, podczas których nasze miasto będzie jednym z miast gospodarzy. Na lubelskim stadionie odbędzie się dziewięć meczów: sześć spotkań fazy grupowej A i C (23, 24, 26, 27, 29 oraz 30 maja). W kolejnym etapie rozgrywek odbędą się dwa mecze 1/16 finału (3 i 4 czerwca), a z kolei 11 czerwca zostanie rozegrane jedno z dwóch spotkań półfinałowych.
Czerwiec razem z Litwinami
W tym roku lubiana i popularna Noc Kultury (1/2 czerwca) powstaje we współpracy z Wilnem i w jej programie nie zabraknie akcentów litewskich. W dniach 14-15 czerwca, w przestrzeni Starego Miasta odbędzie się Festiwal Legend Lubelskich. W kolejny weekend, 21-23 czerwca w ramach Międzynarodowego Festiwalu Renesansu miasto zostanie opanowane przez taniec, muzykę, teatr i historyczną żonglerkę flagami okresu Jagiellonów. Zaplanowana jest wystawa kostiumologiczna z pokazem mody dworskiej, a także bal renesansowy w strojach z epoki. Nie zabraknie też wykładów, spacerów i warsztatów tematycznych.
Czerwiec to bardzo ważny miesiąc ze względu na datę przyjęcia unii lubelskiej – 28 czerwca. Urodziny Unii potrwają do 4 lipca (jest to dzień jej ratyfikacji przez króla Zygmunta Augusta). W trakcie tygodnia 450. urodzin Unii Lubelskiej odbędą się w inscenizacje, pokazy i rekonstrukcje historyczne. W naszym mieście pojawią się obozy „szlachty” polskiej i litewskiej, odbywać się mają koncerty muzyki dawnej i współczesnej. Podczas Festiwalu Inne Brzmienia Art’n Music Festival pojawi się silna reprezentacja artystów litewskich, a 30 czerwca cały Lublin zaśpiewa „Te Deum laudamus” (według tradycji hymn ten odśpiewano po podpisaniu Unii Lubelskiej) oraz wysłucha premierę oratorium „(po)mosty” Piotra Selima z udziałem lubelskiego chóru Kantylena.
Lipcowa kulminacja
Oficjalne obchody zaplanowano na 1 lipca, tj. dzień podpisania Unii. Uroczystości w Dniu Unii Lubelskiej rozpoczną się mszą św. w bazylice OO. Dominikanów. Po niej nastąpi uroczysta sesja Rady Miasta Lublin, w której udział zapowiedziały liczne delegacje zagraniczne. Po południu na błoniach pod Zamkiem odbędzie się piknik rodzinny, a wieczorem widowisko multimedialne.
Początek lipca to również organizowane przez federację Pueri Cantores spotkanie chórów dziecięcych podczas Kongresu Ut unum sint (4-7 lipca) z krajów takich jak: Litwa, Łotwa, Estonia, Białoruś, Kolumbia, Ukraina, Węgry, Czechy, Słowacja, Rumunia, Republika Demokratyczna Konga, Liban oraz chóry Polskiej Federacji Pueri Cantores. Łącznie w wydarzeniu planowany jest udział 1500 uczestników. W tym samym czasie do Lublina przyjadą też zespoły z Polski i Litwy oraz terenów dawnych kresów wschodnich, by uczestniczyć w organizowanym przez Zespół Pieśni i Tańca Festiwalu Dwojga Narodów (5-7 lipca). Jednym z głównych wykonawców będzie polonijny Zespół Pieśni i Tańca „WILIA” z Wilna. W dniach 15-16 lipca Unia Szlaków „Zachód – Wschód” przygotowuje organizację Kongresu Europejskich Szlaków Sejmu Unii Lubelskiej.
Sierpniowe i wrześniowe jubileuszowe wydarzenia
16-18 sierpnia odbędzie się Jarmark Jagielloński, którego historia nawiązuje do lubelskich jarmarków mających początek w XV wieku. Na zakończenie sezonu wakacyjnego zaplanowana została specjalna edycja Europejskiego Festiwalu Smaku „Litwa” (2-8 września), z okazji 450. rocznicy podpisania unii lubelskiej. Podczas Jarmarku Inspiracji na Starym Mieście w Lublinie zaprezentują się wystawcy z Litwy, Polski oraz całej Europy. Będzie to czas koncertów, spotkań z poetami, spektakli oraz wystaw (w tym wystawa ikon połączona z warsztatami ich pisania i lekcjami rysunku dla dzieci i dorosłych). 20 września podczas XX Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich odbędzie się rekonstrukcja uczty, która odbyła się po podpisaniu Unii Lubelskiej. 23 i 24 września planowany jest kolejny Kongres Inicjatyw Europy Wschodniej, podczas którego politycy z Europy Wschodniej będą mieli okazję się spotkać w obliczu tak ważnych jubileuszy jak 450-lecie unii lubelskiej, 10-lecie obecności Polski w Partnerstwie Wschodnim i 15-lecie obecności Polski w Unii Europejskiej.
Dodatkowe atrakcje
Jubileusz to także doskonała okazja do zdobycia unikalnych kolekcjonerskich pamiątek. Narodowy Bank Polski wprowadzi do obiegu kolekcjonerską monetę, a w dniach 1-19 lipca Oddział Okręgowy NBP w Lublinie we współpracy z Wojewódzką Biblioteką Publiczną im Hieronima Łopacińskiego w Lublinie będzie prowadził dla dzieci spędzających wakacje w mieście akcję „lato z bankiem centralnym” pod hasłem „Orzeł i Pogoń na monetach, czyli o unii monetarnej Polski i Litwy”. Poczta Polska opracowuje także znaczek pocztowy dedykowany 450. rocznicy unii lubelskiej.
W lubelskich dzielnicach zaplanowano z kolei specjalne programy w ramach projektu Dzielnice Kultur. Nowością będzie „Unia w Dzielnicach” – wydarzenie podobne do szalenie popularnych w ubiegłym roku pikników dzielnicowych „Drogi Wolności”. W planach są tym razem spektakle, adresowane do dzieci, młodzieży i dorosłych.
Ratusz przypomina, że program obchodów 450. rocznicy podpisania unii lubelskiej ma charakter otwarty. Wkrótce zostanie ogłoszony otwarty nabór inicjatyw mieszkańców, spośród których wybranych zostanie 10 najciekawszych, odnoszących się do tematu unii lubelskiej. Ich pomysłodawcy otrzymają wsparcie finansowe i merytoryczne, dzięki czemu będą mogli zrealizować swoje pomysły. Młodzież w wieku 14-18 lat może uczestniczyć w całorocznym programie Miejski Aktywator Młodzieżowy – 450 lat Unii Lubelskiej. W grupach projektowych będzie opracowywać i realizować mini-projekty tematycznie powiązane z jubileuszem, wzmacniające inicjatywność i kreatywność uczestników pod okiem koordynatorów z Fundacji Sempre a Frente. W planach jest też szkolny program – lekcje o unii Lubelskiej wg. scenariusza opracowanego przez nauczycieli III LO. Młodsze klasy szkoły podstawowej czekają m.in. historyczne przedstawienia czy zabawy związane z obrazem Jana Matejki oraz warsztaty artystyczne i wielka, unijna Gala Przedszkolaków.
Teatr im. H. Ch. Andersena w okresie wiosenno-letnim przygotowuje plenerowy spektakl lalkowy o unii lubelskiej – adresowany do najmłodszych. Ma nawiązywać do dawnych teatrzyków objazdowych, a jego sceny będą działać w różnych miejscach Starego Miasta. Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” w Lublinie planuje premierę portalu poświęconego unii lubelskiej, któremu towarzyszyć będzie wydawnictwo o charakterze edukacyjnym „Elementarz Unii Lubelskiej”. Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. H. Łopacińskiego przy wsparciu Miasta Lublin przygotowała cykl otwartych wykładów „Unia Lubelska i jej tradycje”. Będą się odbywać raz w miesiącu od lutego do grudnia. Ich podsumowaniem ma być książka. Pełny program jubileuszu dostępny jest na stronie unia.lublin.eu
(oprac. EM.K.)
