Tegoroczny Wielki Tydzień i święto Zmartwychwstania Pańskiego to ciężka próba dla wiernych.
Kiedy 26 lutego 2020 r. zaczynał się okres Wielkiego Postu przygotowujący do tych świąt, nikt nie przypuszczał, że będzie miał tak dramatyczny przebieg. W pierwszych tygodniach jego trwania zamknął się za nami świat, który znaliśmy do tej pory. Wszyscy znaleźli się w zupełnie nowych i ciągle nieprzewidywalnych okolicznościach.
W tym ciężkim dla wszystkich czasie w nabożeństwach gorzkich żali i drogi krzyżowej oraz rekolekcjach można uczestniczyć za pomocą przekazu telewizyjnego, radiowego czy internetowego. Na mszach św. przewidziano miejsce tylko dla pięciu szczęśliwców. Podczas tegorocznej Niedzieli Męki Pańskiej, zwanej Niedzielą Palmową, palmy, które są symbolem odradzającego się życia, zostały poświęcone wirtualnie. Święto to zostało ustanowione na pamiątkę przybycia Chrystusa do Jerozolimy, a pierwsze znane zapisy o nim pochodzą z dziennika pątniczki Egerii i datowane są na lata osiemdziesiąte IV wieku. W Polsce Niedziela Palmowa obchodzona jest od średniowiecza.
Triduum Paschalne w radio, telewizji i internecie
Przed nami Triduum Paschalne, którego wspólnotowe przeżywanie utrudnia pandemia koronawirusa. Ma ono przypomnieć nam zbawczą i wyzwalającą obecność Pana, który tak jak kiedyś przeprowadził Izraelitów przez Morze Czerwone, tak dzisiaj i nas chce przeprowadzić w duchu wiary ku nadziei z lęku do ufności, ze śmierci do życia, z wątpliwości do zaufania, z egoizmu do heroicznej służby najbliższym. Wielki Czwartek to dzień, w którym Jezus Chrystus ustanowił sakrament kapłaństwa i eucharystii. Kiedy będziemy uczestniczyć w liturgii tego dnia – przed odbiornikami telewizyjnymi, radiowymi i ekranami komputerów – modlitwą możemy wyrazić swoją wiarę w obecność Jezusa w Eucharystii. Przyjmując duchową komunię św., starajmy się w ciszy serca wypowiadać swoją tęsknotę za obecnością Pana Jezusa w naszym życiu, wypraszajmy dar powołań kapłańskich i zakonnych. Pamiętajmy w geście chrześcijańskiej solidarności o potrzebujących: samotnych, starszych, będących w kwarantannach, a także o osobach tak bardzo zaangażowanych w pomoc innym: personelu medycznym, służbach mundurowych, wolontariuszach, obsłudze piekarni, sklepów, poczty, stacji benzynowych, kurierach itd.
Wielki Piątek
W Wielki Piątek celebrujemy Liturgię Męki Pańskiej. To dzień, kiedy Chrystus został ofiarowany jako nasza Pascha (1 Kor 5,7), dzień, który zawiera w sobie tajemnicę nieopisanego bólu, cierpienia i uniżenia. Prośmy ukrzyżowanego Pana, byśmy próbowali zrozumieć, że cierpienie nie jest kresem, lecz próbą, a jego Krzyż nie jest przegraną, lecz znakiem zbawienia i kluczem do nieba. Tego dnia warto pomodlić się za chorych, cierpiących, przykutych do łoża boleści. Oczywiście obowiązuje post ścisły. Wielki Piątek należy do najważniejszych świąt w Kościołach prawosławnym i protestanckim. W więcej niż połowie państw Unii Europejskiej jest dniem wolnym od pracy.
Wielka Sobota
Wielka Sobota to dzień, w którym wspominamy przede wszystkim zstąpienie Chrystusa do ciemnicy. Jezus pragnie pokonać nasze ciemności. Patrząc na krzyż i wzbudzając w sobie żal doskonały, czyli płynący z miłości do Boga, prośmy szczerze o wybaczenie grzechów. A gdy już będzie to możliwe, skorzystajmy ze spowiedzi sakramentalnej. W Wigilię Paschalną wsłuchujmy się w czytania liturgiczne. Być może w obecnym czasie niepokoju i lęku z większym przekonaniem i wiarą uwierzymy w Bożą miłość.
Jeszcze rok temu w Wielką Sobotę od wczesnych godzin rannych katolicy adorowali Najświętszy Sakrament w przygotowanej do tego celu kaplicy zwanej Grobem Pańskim. Był to czas żałoby po ukrzyżowanym Jezusie Chrystusie. Kościół powstrzymuje się wówczas od sprawowania ofiary mszy św.
Święcenie pokarmów
Tradycyjnie w tym dniu błogosławiło się pokarmy na stół wielkanocny. Stanowią je przede wszystkim: chleb, a także jajka – symbol życia oraz wędliny i baranek wielkanocny, który symbolizuje baranka paschalnego. Na wielkanocnym stole pojawiają się też chrzan, sól i pieprz, które są odpowiednikami gorzkich ziół. W związku z tym, że w tym roku nie możemy przynieść wielkanocnego koszyczka do poświęcenia do kościoła, wiele parafii na swoich stronach internetowych zamieściło informację, jak zrobić to samemu w domu przed świątecznym śniadanie.
W Wielką Sobotę o godzinie 20.00 rozpoczyna się liturgia wigilii paschalnej z procesją rezurekcyjną. „On jest światłem, które rozprasza nasze ciemności. On jest tym, który daje nam życie” – zaśpiewaliby wierni podczas poświęcenia ognia. Warto pamiętać, że świętowanie Wielkanocy nie rozpoczyna się w Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego ani nawet podczas celebracji Wigilii Paschalnej w Wielką Sobotę wieczorem, lecz jest nierozerwalnie związane z celebracją męki i śmierci Chrystusa, którą rozpoczyna Wielki Czwartek Mszą Wieczerzy Pańskiej, trwa przez cały Wielki Piątek, Wielką Sobotę i kończy się wieczorem w Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego.
Pascha – gwałtowna interwencja
Inspiracją do świętowania Wielkanocy była żydowska Pascha na pamiątkę wyjścia narodu wybranego z niewoli egipskiej do Ziemi Obiecanej. Na Soborze Nicejskim w 325 roku ustalono, że Wielkanoc w Kościele katolickim będzie obchodzona w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca. Pascha w języku hebrajskim oznacza przejście, a także uderzenie, gwałtowną interwencję, wskutek której rodzi się nowy porządek, nowa logika życia. Jezus, który został umęczony i przybity do krzyża, zmartwychwstaje również dla nas.
Potrawy na stole wielkanocnym pobłogosławi w tym roku głowa rodziny lub ktoś, kto na to zasługuje w sensie znajomości prawd wiary. Osoba ta powinna zapalić świecę i wypowiedzieć słowa: „Chrystus Zmartwychwstał. Alleluja!”, a wszyscy powinni jej odpowiedzieć: „Prawdziwie zmartwychwstał. Alleluja!”. Następnie ktoś z domowników powinien odczytać tekst Pisma Świętego. Może, to być fragment listu św. Pawła do Tesaloniczan (rozdz. 5, 16-18): „Zawsze się radujcie, nieustannie się módlcie. W każdym położeniu dziękujcie, taka jest bowiem wola Boża w Jezusie Chrystusie względem was, lub z Ewangelii według świętego Mateusza (Mt 6. 31ab. 32b-33): Jezus powiedział do swoich uczniów: „Nie troszczcie się zbytnio i nie mówcie: co będziemy jeść? co będziemy pić? Przecież Ojciec wasz niebieski wie, że tego wszystkiego potrzebujecie. Starajcie się naprzód o królestwo Boga i o jego sprawiedliwość, a to wszystko będzie wam dodane. Potem prowadzący takie domowe nabożeństwo powinien odmówić modlitwę: „Z radością wysławiamy Ciebie Panie Jezu Chryste, który po swoim zmartwychwstaniu ukazałeś się uczniom przy łamaniu chleba. Bądź z nami, kiedy z wdzięcznością spożywać będziemy te dary i jak dzisiaj w braciach przyjmujemy Ciebie w gościnę, przyjmij nas jako biesiadników w Twoim Królestwie. Który żyjesz i królujesz na wieki wieków.” A zgromadzeni odpowiadają” „Amen”. Na koniec jeszcze modlitwa: „Boże, źródło życia, napełnij nasze serca paschalną radością i podobnie jak dałeś nam pokarm pochodzący z ziemi, spraw., aby zawsze trwało w nas nowe życie, które wysłużył nam Chrystus przez swoją śmierć i zmartwychwstanie i w swoim miłosierdziu nam go udzielił. Który żyje i króluje na wieki wieków”. Wszyscy odpowiadają: „Amen”.
Stół wielkanocny
Na stole wielkanocnym, oprócz „święconki”, nie powinno zabraknąć barwinku, bukszpanu lub rzeżuchy. Ozdoby te symbolizują nowe życie otrzymane na chrzcie świętym. Nieodłącznym elementem świątecznego stołu są pisanki – element, który cieszy dzieci i można je przed świętami na trochę zająć można, gdy przedszkole staje się wspomnieniem, a szkoły zawiesiły zajęcia. Wiek najstarszych znanych pisanek określa się na pięć tysięcy lat. Najstarsze pisanki znalezione na ziemiach polskich pochodzą z X w. Nie bez znaczenia są ich kolory. Czerwone symbolizują krew Chrystusa przelaną za grzechy, szczęście i nadzieję, czarne – wieczną pamięć, niebieskie i fioletowe – żałobę wielkanocną, są też symbolem zdrowia. Żółte to symbol młodości, gościnności i szczęścia, Różowe to radość ze Zmartwychwstania, zielone to symbol rodzącego się życia i wiosny, a pomarańczowe lub brązowe to cierpliwość, wytrzymałość i siła. Tej nam teraz bardzo potrzeba. W „pisankowym” świecie do uzyskania tego koloru wystarczą łuski cebuli.
„Jeżeli ogarnie nas kiedyś smutek, zwątpienie, rozpacz, lęk – pamiętajmy, że Bóg jest najbliżej nas. Jeden krok od nadziei. Tylko Bóg wydobędzie nas z matni i dna” – jak pisał ks. Jan Twardowski.
Elżbieta Kasprzycka
Pobłogosław samemu
Błogosławieństwo pokarmów wielkanocnych w Niedzielę Zmartwychwstania Pańskiego
Ojciec rodziny lub przewodniczący zapala świecę umieszczoną na stole i mówi: Chrystus zmartwychwstał. Alleluja.
Wszyscy odpowiadają: Prawdziwie zmartwychwstał. Alleluja.
Następnie ktoś z uczestników odczytuje tekst Pisma Świętego z Listu świętego Pawła Apostoła do Tesaloniczan: Zawsze się radujcie, nieustannie się módlcie. W Każdym położeniu dziękujcie, taka jest bowiem wola Boża w Jezusie Chrystusie względem was.
Po odczytaniu tekstu przewodniczący mówi: Módlmy się. Z radością wysławiamy Ciebie, Panie Jezu Chryste, który po swoim zmartwychwstaniu ukazałeś się uczniom przy łamaniu chleba. Bądź z nami, kiedy z wdzięcznością spożywać będziemy te dary, i jak dzisiaj w braciach przyjmujemy Ciebie w gościnę, przyjmij nas jako biesiadników w Twoim królestwie. Który żyjesz i królujesz na wieki wieków.
Wszyscy: Amen.
Po posiłku ojciec rodziny lub przewodniczący mówi: Uczniowie poznali Pana. Alleluja.
Wszyscy: Przy łamaniu chleba. Alleluja.
Ojciec lub przewodniczący: Módlmy się: Boże, źródło życia, napełnij nasze serca paschalną radością i podobnie jak dałeś nam pokarm pochodzący z ziemi, spraw, aby zawsze trwało w nas nowe życie, które wysłużył nam Chrystus przez swoją śmierć i zmartwychwstanie i w swoim miłosierdziu nam go udzielił. Który żyje i króluje na wieki wieków.
Wszyscy: Amen.
