Z historii
„Datowane na 1650 r. Wowczas Zberzecze (…) Zbereże, to wieś królewska, należąca do starostwa niegrodowego stuleńskiego, wzmiankowana w 1650 r (…) W 1661 r. Zbereże wchodziło w skład niegrodowego starostwa stoleńskiego”.
A. Wawryniuk, Monografia powiatu włodawskiego, Chełm 2010
Cerkiew
„Ulokowana na południowym krańcu wsi drewniana cerkiew p.w. św. Jerzego była fundowana w 1679 r. przez Mariana Jaskolskiego, dzierżawcę starostwa stuleńskiego. Od 1875 r. świątynia służy prawosławnym. Rozebrana w 1938 r”.
A. Wawryniuk, Monografia powiatu włodawskiego, Chełm 2010
Miejscowość wielokulturowa
„Według spisu z 30 września 1921 r. miejscowość należała do gminy Sobibór. Posiadała 87 domów (w tym budynki niezamieszkałe) i 6 innych budynków z przeznaczeniem na zamieszkanie. Liczyła 552 osoby, w tym 264 mężczyzn oraz 288 kobiet, w tym 41 rzymskokatolików, 480 prawosławnych, 2 ewangelików i 29 wyznania mojżeszowego. 72 osoby deklarowały narodowość polską, 473 rusińską, 2 niemiecką i 5 żydowską”.
Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, tom IV województwo lubelskie, Warszawa 1924
Szkoła, wiatrak, sklep
„W okresie międzywojennym we wsi była szkoła powszechna, wiatrak i sklep. W czasie okupacji w budynku dawnego urzędu gminy Niemcy urządzili placówkę straży granicznej obwarowując obiekt wokół drewno-ziemnymi zasiekami z wbudowanymi strzelnicami (…) W 1939 r. (według stanu z 12 marca) we wsi była szkoła powszechna. Uczyło się w niej 179 dzieci, w tym 5 rzymskokatolików, 2 ewangelików, 163 prawosławnych i 9 wyznania mojżeszowego. W placówce pracowało 2 nauczycieli”.
A. Wawryniuk, Monografia powiatu włodawskiego, Chełm 2010
Po wojnie
„Zbereże. Była to niegdyś bardzo duża wieś, ciągnąca się na odcinku 5 km i podobnie jak większość nadbużańskich wsi w tym rejonie zamieszkana przez ludność ukraińską. Została spalona w 1945 r. podczas walk wojska z działającą w tym rejonie sotnią UPA „Wołodźki”, a jej mieszkańcy zostali wysiedleni do ZSRR. Po wojnie miejscowość odbudowała się tylko w niewielkim stopniu. Obecnie nowe w większości zabudowania są z rzadka rozrzucone wzdłuż biegnącej skrajem Lasów Sobiborskich szosy Włodawa – Dorohusk. Zachowało się tylko kilka starszych, drewnianych chat. W wielu miejscach widoczne są ślady dawnych zagród i pozostałości zdziczałych sadów. W 1951 r. w Zbereżu grupa operacyjna KBW zlikwidowała jeden z ostatnich oddziałów WIN na Lubelszczyźnie – grupę słynnego „Żelaznego”, Edwarda Taraszkiewicza z Włodawy, wsławionego licznymi brawurowymi akcjami”.
A. Wawryniuk, Monografia powiatu włodawskiego, Chełm 2010
Strażnica, szkoła, kurort
„W latach 50-tych XX w., w Zbereżu, w pobliżu koryta Bugu, wybudowana została strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza. Po jej likwidacji była tam szkoła podstawowa, a następnie ośrodek wypoczynkowy Chełmskich Zakładów Obuwia”.
A. Wawryniuk, Monografia powiatu włodawskiego, Chełm 2010
Cmentarze i mogiły
„Cmentarz prawosławny. Znajduje się w lesie, 1 km od wsi Miejscowniki. Założony w połowie XIX w. Powierzchnia – 2,25 ha. Najstarszy nagrobek z 1881 r. (Michał Blusa). Powierzchnia 0,4 ha.
Cmentarz unicki przycerkiewny. Założony w XVIII/XIX w. Zdewastowany przez Niemców w czasie II wojny światowej. Bez nagrobków. W miejscu gdzie stała cerkiew znajdują się resztki bunkrów z czasów wojny. Położony po zachodniej stronie szosy Wola – Uhruska – Włodawa, na łuku drogi”.
A. Wawryniuk, Monografia powiatu włodawskiego, Chełm 2010
