Pierwsza edycja wydarzeń pod tym tytułem w Lublinie już od 19 do 26 czerwca br. To czas artystycznej integracji z sąsiadami zza naszej wschodniej granicy – z Białorusi, Ukrainy i Litwy. Swoje drzwi w tym celu otworzą Centrum Kultury, Centrum Spotkania Kultur, Teatr im. Juliusza Osterwy oraz „Chatka Żaka”.
Idea festiwalu zrodziła się rok temu po fali protestów wolnościowych w Białorusi, których konsekwencją były brutalne represje uniemożliwiające niezależną pracę artystyczną. Polska odpowiedź na te sytuacje to stworzenie miejsca do prezentacji niezależnej sztuki białoruskiej. Do grona dysydentów z 2021 roku z Białorusi szukających w Polsce schronienia dołączyła dziś ogromna rzesza uchodźców wojennych z Ukrainy. – Razem, dzięki ich obecności, Lublin w ciągu ostatnich miesięcy zmienił się w wielokulturowy tygiel, a nasi wschodni sąsiedzi stali się nam bliscy, jak nigdy dotąd – podkreślali twórcy Festiwalu na konferencji, 7 czerwca. To m.in. Paweł Passini – reżyser, Irina Lappo – teatrolog i Dariusz Jachimowicz – pełnomocnik prezydenta miasta ds. włączania poprzez kulturę.
Bliski Wschód zacznie się 19.06 w Centrum Kultury spektaklem dla dzieci „Zwierzątka małe zwierzenia” Sceny InVitro i neTTheatre (reż. Paweł Passini), w wersji białoruskiej (godz. 11). Wieczorem spektakl „Ludzie-gęsi-łabędzie” oparty jest na powieści współczesnego pisarza z Białorusi Alhierda Bacharewicza „Psy Europy”. Wyłania się z niej przygnębiający obraz upadku kraju, gdzie degradacji ulega język, kultura, moralność. W ojczyźnie pisarza, książkę uznano za ekstremistyczną i zakazano – jako przestrogę dla Białorusinów. Sztukę na deskach Teatru Juliusza Osterwy wystawia Białoruski Teatr im. Janko Kupały. Reżyser: Aleksandr Harcujew.
20.06 warto polecić kolejne spektakle: „Mój Ojciec” oraz „SarmaTY/JA” prezentowane w salach CK, bilety 25/35 zł.
Chór Wolny – zakazany w Białorusi
Ten występ okaże się hitem 21.06. Śpiewający kolektyw działa od protestów w 2020 roku, będąc dziś symbolem białoruskiego ruchu oporu. Gdy patriotyczne pieśni władza uznała za ekstremistyczne, wykonawcy przebrali się w biało-czerwono-białe szaty, założyli maski i kontynuowali działalność w warunkach partyzanckich. Pojawiali się znienacka na ulicach Mińska śpiewając białoruski hymn i pieśni, po czym znikając w okamgnieniu. Maski, które nosi Wolny Chór to nie kostiumy sceniczne, a gwarancja bezpieczeństwa – za wykonywanie białoruskich pieśni i utworów ludowych grozi im kara więzienia. Chórzyści doświadczyli już represji, lecz nie zaprzestali swej walki. Tyle, że nadal działają w konspiracji, skrywają twarze, nazwiska. Mimo to nagrywają teledyski i urządzają koncerty, choć od 2021 roku poza Białorusią. Chórem opiekuje się Andriej Chadanowicz – wybitny białoruski poeta, tłumacz i bard (w jego interpretacji znane są „Mury” Jacka Kaczmarskiego). Pomagają mu dominikanin o. Tomasz Dostatni i Julia Cimafiejewa. Koncert w sali wielkiej CSK.
Wcześniej, w sali Chatki Żaka sztukę „Alina po drugiej stronie granicy” wystawia Teatr Imperialny (reż. Ekaterina Sharapova), która podejmuje próbę uchwycenia mechanizmów interakcji z obcymi. Alina jest Ukrainką, która przyjechała do Lublina na studia. W nowym i nieznanym miejscu bohaterka próbuje nawiązać kontakt z mieszkańcami. Z jednej strony nie traci kontaktu z rodziną i innymi Ukraińcami, z drugiej nawiązuje nowe relacje, szuka oparcia wśród otaczających ją Polaków. Ze sceny wybrzmi prawda o tym, co dla nich najważniejsze: o miłości, obcości, poszukiwaniu swego miejsca pod polskim niebem. Każdy z bohaterów był obcym, poszukiwał szczęścia w inny sposób, ale czy je znalazł? Dowiemy się z monologów.
Ponadto w ramach festiwalu
Przez tydzień będzie szereg wykładów, kolejne spektakle, filmy, spotkania z autorami i tłumaczami, czytanie performatywne literatury i poezji. Większość wydarzeń w języku białoruskim z tłumaczeniem na polski. Każdego dnia festiwalu w salach CK jest w programie „Teatr w samo południe” – cykl wykładów poświęcony problematyce tej sztuki w Białorusi.
25.06 warto polecić neTTheatre i jego „Najpiękniejszy wschód… Pamięć fotograficzna” w sali Chatki Żaka, bilety 25/35 zł, oraz „Dziady” – wersja filmowa spektaklu Teatru Kupały w wirydarzu CK, wstęp wolny.
26.06 od godz. 16 piknik w Parku Ludowym. Wówczas koncert zespołu Dagadana połączony z wręczeniem dyplomów wolontariuszom zaangażowanym w pomoc uchodźcom z Ukrainy.
Szczegóły programu wydarzeń oraz informacje o biletach znajdziemy na www.ck.lublin.pl.
Marek Rybołowicz
