W kryptach Sanktuarium Maryjnego na Górze Chełmskiej praca wre. Odtworzono wejście do zakrystii północnej bazyliki oraz schody dla zwiedzających. Uwidocznione też zostaną pochówki matki i dziecka z XIV wieku, odkryte w poprzednim sezonie wykopaliskowym.
Badania w zakrystii północnej bazyliki pw. Narodzenia NMP w Chełmie, czyli w dawnej katedrze unickiej rozpoczęły się w 2017 r. Przeprowadzono je metodą górniczą pod posadzką. W praktyce wyglądało to tak, że wykonano otwór i okazało się, że jest potrzeba zbadania znajdującej się pod spodem przestrzeni. To była część badań wykopaliskowych w związku z realizacją projektów: „Prace restauratorskie, budowlane i konserwatorskie związane z badaniami archeologiczno-architektonicznymi w kryptach bazyliki pw. Narodzenia NMP w Chełmie” oraz polsko-ukraińskiego projektu badawczego „Poszukiwania, identyfikacja i rozpoznanie naukowe najstarszej świątyni Bogurodzicy wybudowanej w Chełmie przez króla Daniela Halickiego”.
Podczas kolejnych sezonów prac naukowcy natrafiali na mnóstwo zabytków, w tym ceramiki, kości zwierzęce, kafle, szkła witrażowe i sakralne takie jak płytki posadzkowe ceglane i kamienne, o chronologii od XIII do XIX wieku. Znaleziono też kilkadziesiąt monet, głównie z XVI-XVII wieku, a także kolejne pochówki. Po ubiegłorocznych pracach wykopaliskowych w zakrystii północnej przybyła nowa przestrzeń pod zakrystią, do tej pory niedostępna. Badania archeologiczne objęły wtedy całą zakrystię, ponieważ w projekcie przewidziano wymianę współczesnej posadzki. W trakcie prac skuto niehistoryczną posadzkę.
Odkryto jedenaście obiektów archeologiczno-architektonicznych i cztery groby szkieletowe. Eksploracja wnętrza zakrystii do warstwy calca przyniosła wiele interesujących informacji. Częściowo odtworzono przejście prowadzące do krypt, zamurowane w XVIII wieku znajdujące się w ścianie południowej zakrystii. Wzdłuż ściany południowej zakrystii udokumentowano pozostałości schodów wewnętrznych prowadzących do przejścia do krypt – kamienno-drewnianych, datowanych prawdopodobnie na XVII wiek.
Odsłonięto ponadto cały fundament kamienno-ceglany ściany wschodniej prostokątnej absydy cerkwi z drugiej połowy XIII wieku. Podczas prac w zakrystii natrafiono na trzy pochówki trumienne, bez wyposażenia: kobiecy i dziecięcy oraz męski. Dzięki ubiegłorocznym pracom pod zakrystią północną przybyła więc nowa przestrzeń, do tej pory niedostępna. Plan był taki, aby odtworzyć osiemnastowieczne wejście do krypt pod zakrystią i udostępnić je zwiedzającym. Odsłonięte partie murów miały być oznaczone datami i informacjami o wcześniejszych świątyniach.
W tym roku prace w kryptach są kontynuowane, a ubiegłoroczne plany wcielane w życie. Zakres prac obejmuje m.in. odtworzenie wejścia do zakrystii północnej bazyliki wraz z obudową zejścia do krypt. Ks. Andrzej Sternik, proboszcz Sanktuarium pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Chełmie, informuje, że przebito miejsce przejścia do pozostałej części krypt, wykonano schody oraz drzwi wyjściowe z krypt, od strony północnej bazyliki. Trwają też prace nad rekonstrukcją grobów szkieletowych kobiety i dziecka z XIV w., odkrytych w poprzednim sezonie badawczym. Zostaną one uwidocznione przez szybę w specjalnie przygotowanym miejscu. (mo)
