Wiejski azyl

Statystyki dotyczące demografii i depopulacji Chełma od dawna biją na alarm, a ostatnia prognoza demograficzna dla Lubelszczyzny jest fatalna. Liczba mieszkańców województwa do 2050 roku ma spaść prawie o 20 procent. Nielicznym wyjątkiem ma być gmina Chełm, charakteryzująca się „największym prognozowanym potencjałem ludnościowym”.


Urząd Marszałkowski w Lublinie opracował projekt Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego do 2030 roku. 16 października br. Zarząd Województwa Lubelskiego uchwałą przyjął ten dokument i skierował go do konsultacji społecznych. Jest to aktualizacja Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020 z perspektywą do 2030 r. Zainteresowani mieszkańcy województwa lubelskiego, samorządy, tzw. partnerzy społeczni i gospodarczy, mogą teraz brać udział w konsultacjach społecznych nad projektem Strategii. Wszelkie wnioski i uwagi do tzw. „dokumentu matka” można zgłaszać do 25 listopada br. Ze względu na epidemię konsultacje będą odbywać się głównie drogą elektroniczną.

Ubywa ludzi

W Strategii przytoczono wiele danych świadczących m.in. o gospodarczej i demograficznej kondycji województwa, w tym także powiatu chełmskiego. W dokumencie czytamy wprost, że Lubelszczyzna jest jednym ze słabiej rozwiniętych regionów Polski: „Poziom i dynamika mierzona wzrostem PKB jest silnie i bezpośrednio powiązana ze specyficzną strukturą gospodarczą regionu. Główny wpływ na to ma dominujący udział rolnictwa w strukturze gospodarki oraz relatywnie jego niski wkład w tworzenie regionalnego produktu krajowego brutto (PKB)”. Pierwszym celem strategicznym wymienionym w dokumencie jest „kształtowanie strategicznych zasobów rolnych”. Zwrócono uwagę, że wielkim problemem województwa lubelskiego jest obserwowany proces starzenia się ludności, a także spadek dzietności oraz migracje zewnętrzne, powodujące trwały ubytek liczby mieszkańców regionu. W tym zakresie szczegółowe i najnowsze dane – za pierwsze półrocze 2020 roku – opublikował pod koniec października br. Urząd Statystyczny w Lublinie.

Według tego raportu w ciągu roku liczba ludności w województwie lubelskim zmniejszyła się o 8,9 tys. osób. Stan ludności zmniejszył się prawie we wszystkich powiatach. Największy spadek liczby mieszkańców odnotowano w powiecie hrubieszowskim (o 1,3 proc.), Chełmie (o 1,2 proc.) oraz powiecie tomaszowskim i krasnostawskim (po 1 proc.). Według tego samego raportu w pierwszym półroczu 2020 r. w województwie lubelskim współczynnik urodzeń (liczba urodzeń żywych przypadająca na 1000 mieszkańców) osiągnął poziom 8,62 promila wobec 8,85 promila w 2019 r. W opracowaniu tym czytamy, że największe natężenie urodzeń odnotowano w powiecie łukowskim (11,21 promila), następnie ryckim (10,77 promila) i łęczyńskim (10,47 promila), natomiast najmniejsze w Chełmie (6,38 promila), powiecie hrubieszowskim (6,48 promila) i włodawskim (6,85 promila). Według tej statystyki w wyniku ujemnego salda migracji stałych liczba mieszkańców województwa lubelskiego w pierwszym półroczu 2020 r. zmniejszyła się o 2242 osoby. Największy ubytek ludności w przeliczeniu na 1000 mieszkańców – znowu – odnotowano w Chełmie (minus 6,38 promila), następnie w powiecie łukowskim (minus 5,72 promila) i hrubieszowskim (minus 5,30 promila).

Perspektywiczna gmina Chełm

Według stanu na 10 listopada 2020 r. gminę Chełm zamieszkiwało 14 861 (osoby zameldowane na stały pobyt)

Najnowsze dane demograficzne przedstawiają bardzo niekorzystną pod tym względem sytuację Chełma. Ale z projektu Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego wyłania się fatalna wizja w zakresie demografii dla całego województwa lubelskiego, z nielicznymi wyjątkami. W dokumencie tym czytamy: „Prognoza demograficzna w perspektywie 2050 roku dla województwa lubelskiego przewiduje, że: spadnie ogólna liczba ludności – do ok. 1,7 mln (o 18,9 proc., tj. 0,4 mln mieszkańców w porównaniu z 2019 r.); notowana będzie jedna z najwyższych w kraju (4. miejsce) mediana wieku – 54,8 lat, tj. o 2,3 roku więcej niż dla Polski ogółem; obserwowane będą dalsze niekorzystne zmiany w strukturze wieku ludności oraz zmniejszanie się liczebności kobiet w wieku rozrodczym; spośród 213 gmin w województwie spadek ludności do 2030 r. będzie miał miejsce w 177, w tym w 37 gminach ubytek ludności wyniesie powyżej 9,5 proc.; tylko w 11 gminach wzrost ludności przekroczy 7 proc., w tym w 2 gminach podlubelskich (Głusk, Wólka) wzrost ten przekroczy 19 proc.; największym prognozowanym potencjałem ludnościowym będą charakteryzowały się gminy podlubelskie, a także gmina Chełm i Biała Podlaska”.

Z informacji tych wynika, że sytuacja demograficzna gminy Chełm – w odróżnieniu od wielu innych samorządów, w tym Chełma – jest optymistyczna.

Przeprowadzka na wieś

Według Raportu o stanie gminy Chełm za 2019 rok liczba mieszkańców tej gminy w ostatnich latach sukcesywnie rośnie. Autorzy opracowania również przewidują „proces niewielkiego, ale systematycznego” zwiększania się liczby ludności gminy, prezentując tę tendencję za pomocą wykresu (obok).

W raporcie czytamy: „Fakt osiedlania się na terenie gminy nowych mieszkańców, przybywających z miasta Chełm i innych okolicznych regionów, świadczy o jej atrakcyjności i ma duże znaczenie dla perspektyw dalszego rozwoju… Czynniki demograficzne mają olbrzymi wpływ na tempo rozwoju społeczno- gospodarczego danej jednostki terytorialnej. Jednym z tych czynników jest przyrost naturalny. Na terenie gminy w roku 2019 kształtuje się on korzystnie, przyjmując dodatnią wartość, co oznacza przewagę urodzeń nad liczbą zgonów w danym okresie…”. W 2019 roku w gminie Chełm odnotowano 139 urodzeń i 125 zgonów. Było więc więcej urodzeń niż zgonów. W pierwszej połowie 2020 r. udało się utrzymać tę tendencję.

W raporcie zawarto też informację o działaniach podejmowanych przez samorząd, mających przełożenie na budownictwo jednorodzinne, ale nie tylko: „…w ostatnim roku największe zmiany dotyczyły rozwoju nowych terenów o funkcji mieszkalnej, co wskazuje na korelację pomiędzy przeznaczaniem nowych terenów pod zabudowę mieszkalną i zagrodową w planach miejscowych, a ruchem budowlanym. W 2019 roku wydano łącznie 156 pozwoleń i zgłoszeń budowy budynków, z czego 117 stanowiły budynki mieszkalne, 1 biurowy, 1 handlowy, 5 transportu i łączności, 2 przemysłowe, 1 obiekt kultury i 29 innych niemieszkalnych. W porównaniu z rokiem 2018 odnotowano wzrost wydanych pozwoleń na budowę i zgłoszeń budowy budynków mieszkalnych o 21 procent. Faktyczną skalę zmian w zagospodarowaniu przestrzennym charakteryzuje liczba budynków oddanych do zużytkowania. Zgodnie z danymi GUS, w 2019 r. na terenie gminy Chełm oddano do użytkowania 107 budynków, co w porównaniu do roku 2018 r. stanowiło wzrost o13 proc.”.

Według stanu na 10 listopada br. gminę Chełm zamieszkiwało 14 861 (osoby zameldowane na stałe). Pod koniec 2019 roku liczba ta wynosiła 14 831, w 2018 r. – 14 600, w 2017 r. – 14 482. W 2019 r. liczba zawartych małżeństw mieszkańców gminy Chełm była najwyższa w ciągu ostatnich trzech lat i wyniosła 146. Rok 2020, specyficzny pod każdym względem, pewnie nie będzie już pod tym względem, aż tak płodny. Wiesław Kociuba, wójt gminy Chełm, potwierdza jednak, że liczba mieszkańców systematycznie rośnie.

– Taka tendencja utrzymuje się w ostatnich latach, obecnie pozwoleń na budowę wciąż wydajemy wiele – mówi wójt Kociuba. – Wpływ na taki stan rzeczy ma wiele czynników. Nasza gmina usytuowana jest w sąsiedztwie Chełma i to on jest tą aglomeracją, gdzie nasi mieszkańcy często pracują, wokół, której się koncentrują. Osiedlają się u nas, bo szukają spokoju, kontaktu z przyrodą, ale też dlatego, że stworzone są im do tego odpowiednie warunki. Chodzi o infrastrukturę. Dbamy o jej rozbudowę.

Co zmieni pandemia?

W ostatnich latach do miejscowości gminy Chełm chętnie przeprowadzali się chełmianie. Kupowali lub budowali domy w wiejskiej scenerii, ale do pracy często wciąż dojeżdżają do miasta. Epidemia dotyka jednak wiele branż, a ludzie ubożeją, więc wkrótce może się okazać, że mniej osób będzie stać na pobudowanie się na wsi. Z drugiej strony ostatnie miesiące pokazały, że – uciekając przed „zarazą” – ludzie gotowi są zaciągnąć kredyt wydać ostatnie oszczędności na zakup działek budowlanych czy starych siedlisk, byle dalej od innych i od zagrożenia. (mo)

Na zdjęciu: Podgórze w gminie Chełm,

fot. Przemysław Kargul

News will be here