Każdy cudzoziemiec, który chce legalnie wykonywać pracę w Polsce musi posiadać dokument zezwalający na wykonywanie pracy oraz dokument uprawniający go do wjazdu i pobytu na terenie Polski.
Powierzenie cudzoziemcowi wykonywania pracy sezonowej wymaga od polskiego przedsiębiorcy uzyskania stosownych zezwoleń. Należy podkreślić, że wyłącznie przedsiębiorca ma prawo wystąpić z wnioskiem o wydanie zezwolenia na pracę sezonową dla cudzoziemca.
Zezwolenie na pracę sezonową
Cudzoziemcy spoza Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii, mogą wykonywać prace sezonowe w Polsce wyłącznie na podstawie zezwolenia na pracę sezonową (zezwolenie typu S), wydawanego na czas nie dłuższy niż 9 miesięcy w roku kalendarzowym. Zezwolenie na pracę sezonową wydaje się, jeśli cudzoziemiec będzie wykonywał prace sezonowe w ramach określonych rodzajów działalności gospodarczej według PKD, w szczególności w zakresie upraw rolnych, chowu i hodowli zwierząt oraz zakwaterowania i usług gastronomicznych.
Zezwolenie na pracę sezonową cudzoziemca wydaje starosta na wniosek przedsiębiorcy/pracodawcy. Do wniosku należy dołączyć wymagane dokumenty (wskazane w rozporządzeniu w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca oraz wpisu oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi do ewidencji oświadczeń) i potwierdzenie dokonania przez pracodawcę obligatoryjnej wpłaty w wysokości 30 zł. Organem odwoławczym od decyzji starosty jest minister właściwy do spraw pracy.
Procedura wydania zezwolenia na pracę sezonową jest uzależniona od tego, czy cudzoziemiec jest już w Polsce i posiada tytuł pobytowy umożliwiający mu wykonywanie pracy w Polsce, czy dopiero będzie się ubiegał o wjazd do Polski.
Wiza, która uprawnia cudzoziemca do wykonywania pracy sezonowej w Polsce oznaczona jest symbolem „05b”. Dopuszczalne są również dokumenty pobytowe wydane w innym celu niż praca sezonowa, przy czym nie dotyczy to pobytu o charakterze turystycznym oraz w celu korzystania z ochrony czasowej.
Rodzaje umów zawieranych z cudzoziemcem
Wykonywanie pracy przez cudzoziemca odbywa się na podstawie zawartej z nim umowy o pracę, bądź na podstawie umowy cywilnoprawnej (np. umowy zlecenia czy o dzieło). Rodzaj umowy zawartej z cudzoziemcem musi być zgodny z rodzajem umowy wskazanym w zezwoleniu na pracę oraz z warunkami jej wykonywania (m.in. pod kierownictwem pracodawcy bądź nie, czy w ściśle określonym miejscu i czasie).
Warto podkreślić, że umowa zawierana z cudzoziemcem, zawsze ma formę pisemną, a przed jej podpisaniem musi zostać przetłumaczona na język zrozumiały dla cudzoziemca. Warunki pracy cudzoziemca muszą być zgodne z tymi określonymi w zezwoleniu na pracę. Ponadto, wynagrodzenie cudzoziemca wskazane w umowie, nie może być niższe od wynagrodzenia pracowników wykonujących porównywalną pracę w tym samym wymiarze czasu pracy.
Zatrudnienie cudzoziemca wiąże się także z koniecznością przestrzegania wielu innych obowiązków – takich jak w przypadku polskich pracowników (np. w zakresie przestrzegania przepisów i zasad bhp, czy zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych w terminie 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy).
Umowa o pracę
Do umowy o pracę zawieranej pomiędzy polskim pracodawcą a cudzoziemcem stosuje się przepisy tego kraju, który zostanie wybrany przez strony zawierające umowę. Decyzja o stosowaniu polskiego prawa spowoduje, że do cudzoziemca będą miały zastosowanie przepisy polskiego prawa pracy, dotyczące m.in.: nawiązywania i rozwiązywania umów o pracę, czasu pracy, urlopów wypoczynkowych i wynagrodzenia za pracę, w tym w zakresie konieczności zapewnienia cudzoziemcowi, co najmniej minimalnego wynagrodzeniu za pracę w wysokości obowiązującej w danym roku kalendarzowym.
Umowa cywilnoprawna
Zawarcie z cudzoziemcem umowy cywilnoprawnej w związku z wykonywaniem prac sezonowych jest możliwe wówczas, gdy w zezwoleniu na pracę sezonową cudzoziemca wskazano, iż praca będzie wykonywana właśnie w ramach takiej umowy. Niezależnie od tego,
należy pamiętać, że również w przypadku zatrudniania cudzoziemców, niedopuszczalne jest zawieranie umów cywilnoprawnych, jeśli wykonywana praca ma cechy zatrudnienia pracowniczego.
Ponadto, w przypadku umowy zlecenie, zatrudniający musi zagwarantować cudzoziemcowi wynagrodzenie w wysokości wskazanej w zezwoleniu na pracę i nie niższej niż obowiązująca w danym roku kalendarzowym wysokość minimalnej stawki godzinowej, która w 2021r. wynosi 18,30 zł brutto.
Istnieje również możliwość zawarcia z cudzoziemcem tzw. umowy o pomocy przy zbiorach (umowa cywilnoprawna). Cudzoziemiec pracujący na podstawie takiej umowy – tzw. pomocnik rolnika, zobowiązuje się do osobistego świadczenia pomocy przy zbiorach produktów rolnych takich jak: chmiel, owoce, warzywa, tytoń, zioła i rośliny zielarskie. Praca jest świadczona w określonym miejscu i czasie w gospodarstwie rolnika, a rolnik ma obowiązek zapłacić pomocnikowi wynagrodzenie w umówionej wysokości, przy czym wysokość tego wynagrodzenia w przypadku cudzoziemca, musi być zgodna z treścią zezwolenia na pracę sezonową. Łączny czas przeznaczony na taką formę pracy, nie może przekroczyć w odniesieniu do konkretnego pomocnika 180 dni w danym roku kalendarzowym. Na rolniku powierzającym pracę pomocnikowi spoczywają obowiązki, dotyczące m.in. zapewnienia pomocnikowi odpowiednich narzędzi niezbędnych do świadczenia pomocy przy zbiorach oraz zgłoszenia pomocnika do ubezpieczenia społecznego w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy, lecz nie później niż przed upływem okresu jej obowiązywania.
Nielegalne wykonywanie pracy przez cudzoziemca.
Wykonywanie pracy przez cudzoziemca:
- który nie posiada ważnej wizy lub innego dokumentu uprawniającego go do pobytu
w Polsce; - którego podstawa pobytu w Polsce nie uprawnia do wykonywania pracy;
- który wykonuje pracę bez zezwolenia, w wypadkach, gdy jest ono wymagane;
- na innych warunkach lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pracę;
- bez zawarcia wymaganych umów o pracę albo umów cywilnoprawnych, oznacza nielegalne wykonywanie pracy.
Kontrole dotyczące legalności zatrudnienia cudzoziemców prowadzone są przez Straż Graniczną oraz Państwową Inspekcję Pracy. Pracodawcy, który nielegalnie zatrudnia cudzoziemca, grozi grzywna w wysokości od 1 000 zł do 30 000 zł.. Dodatkowo, jeśli pracodawca, podstępem lub wykorzystując zależność służbową, wprowadził cudzoziemca w błąd i swoim działaniem doprowadził do nielegalnego wykonywania pracy przez cudzoziemca, popełnia wykroczenie zagrożone karą od 3 000 zł do 30 000 zł.
W pewnych okolicznościach, także cudzoziemiec może ponosić odpowiedzialność za nielegalne wykonywanie pracy. Dotyczy to sytuacji, w których cudzoziemiec:
- wykonuje pracę bez ważnej wizy lub innego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Polski (np. karty pobytu),
- jego podstawa pobytu wyklucza wykonywanie pracy (np. jest to wiza wydana w celu turystycznym),
- nie posiada odpowiedniego zezwolenia na pracę, a nie jest zwolniony na podstawie przepisów szczególnych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę.
W powyższych przypadkach, cudzoziemcowi grozi kara grzywny, może też zostać zobowiązany do wyjazdu z Polski i dodatkowo otrzymać zakaz ponownego wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i innych państw strefy Schengen, przez okres wskazany w zakazie.
