W Chełmie uczczono 80. rocznicę likwidacji getta. Na czterodniowe uroczystości upamiętniające zagładę chełmskich Żydów przyjechali przedstawiciele społeczności żydowskiej z całego świata. Hołd pomordowanym oddawali chełmianie, samorządowcy, parlamentarzyści.
Uroczystości rozpoczęły się w piątek, 4 listopada w Państwowej Szkole Muzycznej spotkaniem szabatowym i koncertem zespołu „Szalom Chełm”. Następnego dnia zorganizowano spacer pod hasłem „Ślady pamięci”, podczas którego gości po Chełmie oprowadzał Zbigniew Lubaszewski. Następnie nastąpiła inauguracja uroczystości „Znowu razem”, podczas której przedstawiono świadectwa ocalałych i prezentacje potomków ofiar zagłady. W kolejnych dniach na skwerze Szmula Zygielbojma przy ul. Mickiewicza otwarto wystawę plenerową „Życie i Zagłada chełmskich Żydów w 80. rocznicę „likwidacji” getta w Chełmie” autorstwa Doroty Bidy.
Zarys stosunków polsko-żydowskich w dwudziestowiecznym Chełmie przedstawił dr Adam Puławski. Ważnymi punktami uroczystości było upamiętnienie ofiar zagłady na cmentarzu żydowskim, symboliczny przemarsz z cmentarza żydowskiego na stację Chełm Dworzec, a także wyjazd do Muzeum i Miejsca Pamięci w Sobiborze. W poniedziałek (7 listopada) upamiętniono ofiary 83. rocznicy „Marszu Śmierci” Chełm – Hrubieszów – Sokal z 1 grudnia 1939 r. Z tej okazji zorganizowano marsz pamięci od tablicy pamiątkowej przy ul. Kopernika do terenu byłego getta.
Na zakończenie obchodów odsłonięto pomnik „pamięci Żydów chełmskich zamordowanych przez Niemców w latach 1939-1944”, ufundowany przez społeczny komitet. W wydarzeniu uczestniczyli przedstawiciele społeczności żydowskiej z całego świata, chełmscy samorządowcy, a także dyrektorzy departamentów chełmskiego ratusza i jednostek organizacyjnych miasta. (opr. mo, fot. UM Chełm)
W październiku 1940 r. w Chełmie powstało getto.
Początkowo znalazło się tam ok. 11 tysięcy Żydów. Zmuszeni zostali do zamieszkania i pracy w nieludzkich warunkach, umierali z głodu i chorób lub byli mordowani przez okupantów. Ostateczna zagłada getta nastąpiła 6 listopada 1942 r., kiedy to ponad 3 tysiące Żydów deportowano do obozu w Sobiborze. To była ostatnia akcja w chełmskim getcie, która położyła kres jego istnieniu. Realizowana była w ramach operacji „Reinhardt”, niosącej śmierć tysiącom Żydów w obozach pracy, masowych egzekucjach i deportacjach do niemieckiego obozu zagłady w Sobiborze.
Zagłada zakończyła trwanie wielowiekowej społeczności żydowskiej Chełma, istniejącej od XV wieku (jedna z najstarszych społeczności żydowskich w Polsce) i stanowiącej połowę mieszkańców Chełma w okresie międzywojennym. W mieście pozostało wówczas tylko ok. 1000 żydowskich rzemieślników, których umieszczono w obozie pracy przymusowej. Część z nich na początku 1943 roku deportowano do Sobiboru, pozostałych zaś zamordowano w marcu 1943 roku na cmentarzu żydowskim przy ul. Kolejowej.
Organizatorami uroczystości byli: Fundacja 4 Piętra w Chełmie, Chełmska Organizacja w Izraelu, Kościół Chrześcijan Baptystów – Zbór w Chełmie, partnerami: Państwowa Szkoła Muzyczna I i II st. im. Ignacego Jana Paderewskiego w Chełmie, Chełmska Biblioteka Publiczna im. Marii Pauliny Orsetti, Muzeum Ziemi Chełmskiej im. Wiktora Ambroziewicza w Chełmie, Społeczny Komitet budowy pomnika upamiętniającego chełmskie ofiary Zagłady, a patronat honorowy nad wydarzeniem sprawował prezydent Chełma.
