Chroń skarby przestrzeni

Widok z Bronowic na Stare Miasto, pomiędzy ulicami Bronowicką i Firlejowską. Jedyna historyczna panorama ukazująca Lublin niemal tak, jak był widoczny przed wiekami, przed jego rozbudową

Rozstrzygnięto II edycję konkursu Skarby Kultury Przestrzeni 2020. Wpłynęło do niego 112 zgłoszeń. Decydowali jurorzy i sami obywatele, nie zawsze będąc jednomyślni. To skutek rozmów, co i dlaczego ludziom w Lublinie się podoba. Celem przedsięwzięcia jest społeczny dialog o kulturze przestrzeni i ochrona tych dóbr.

Jakie są twoje ulubione miejsca w Lublinie? – pyta mieszkańców Forum Kultury Przestrzeni ogłaszając konkurs, w którym wyróżni później ciekawe „znaleziska” z naszego otoczenia: miłe zakątki, przyjemne trakty spacerowe, wyjątkowe widoki, dzieła natury, obiekty a nawet działania.

Takie punkty w tkance miasta zyskały miano: Skarby Kultury Przestrzeni, są bowiem estetyczne, urocze, lubimy je, mają w sobie to „coś”, co kojarzymy z kulturą.

20 listopada br. podsumowano konkurs SKP. Oto jego wyniki. Kategoria Miejsce: Ścieżki na Górkach Czechowskich – malowniczo meandrują często w zielonych korytarzach i tunelach z drzew. Pozwalają mieszkańcom swobodnie odetchnąć, relaksować się, uprawiać sport, uczyć przyrody, geografii i historii – to laureat wyłoniony przez jury konkursu i mieszkańców.

Kategoria Widok: Widok z Bronowic na Stare Miasto – chodzi o punkt między ulicami Bronowicką i Firlejowską. Jedyna historyczna panorama ukazująca Lublin niemal tak, jak był widoczny przed wiekami, przed jego rozbudową – to również wybór jury oraz mieszkańców.

Galeria Saska przy alejach Racławickich, która ożywia i nobilituje kilkaset metrów parkanu Ogrodu Saskiego

W kategorii Obiekt ogłoszono dwoje zwycięzców: Galeria Saska przy alejach Racławickich, która ożywia i nobilituje kilkaset metrów parkanu Ogrodu Saskiego – to „skarb” jury Konkursu, oraz Balkon w podwórku na Zamojskiej 21 – wykwit fantazji właścicielki, wybór mieszkańców.

Podobnie w kategorii Inne: Zabawy „Dzikich Dzieci” – „skarbem” jury, oraz Akcja „Posprzątajmy Lublin!” – jako wybór mieszkańców.

Tegoroczne Skarby Kultury Przestrzeni są prezentowane na osobnych zdjęciach wraz z opisami i uzasadnieniem w witrynie skarby.ulublin.eu.

Decydowało jury i obywatele

Kandydatury były oceniane przez jurorów oraz mieszkańców Lublina w internetowym głosowaniu. Dwie kategorie pokazały ich jednomyślność, dwie innych nie. Skarby zostały wybrane ze 112 zgłoszeń. Wśród nich było 57 tegorocznych oraz 65 kandydatur, które nie weszły do finału w ubiegłym roku.

Ażeby łatwiej było orientować się w nich, organizatorzy podzielili zgłoszenia na wymienione kategorie. Najpierw wybrano z nich 12 nominacji do finału (po 3 na kategorię), a następnie laureatów, po jednym z kategorii. W obu tych etapach po jednej propozycji na kategorię mogli zgłaszać mieszkańcy. Dlatego ostatecznie wybrano 6 Skarbów, bowiem w kategoriach Obiekt i Inne jurorzy i mieszkańcy mieli odmienne zdanie.

Swoje zgłoszenie mógł przesłać każdy. Kandydatury tworzyły się spontanicznie: co nam się w jego przestrzeni podoba, co lubimy. – Odkrywcy takich miejsc, obiektów, widoków to dla nas „czuli narratorzy” opowiadający o swoim otoczeniu. Dzięki nim mieliśmy szeroki wgląd w to, co nam się podoba prywatnie. Dwuetapowa selekcja pozwoliła dowiedzieć się, jakie wartości przestrzeni – z tych zaproponowanych indywidualnie – mają znaczenie społeczne. Znalazło to odbicie w uzasadnieniach nominacji oraz w werdykcie jury – wyjaśniają organizatorzy.

Z danych statystycznych wynika, że w głosowaniu wzięło udział ponad 1000 osób, co jest liczbą dużą zważywszy na temat konkursu, który nie jest popularny, dopiero przebija się do publicznej świadomości. W tym roku głosy mieszkańców przełożyły się na bardzo wiele nominacji.

Zgłoszenia były zróżnicowane

Nie dało się określić, które z nich są obiektywnie „najlepsze”. I przecież nie o to chodzi w Konkursie SKP. Uzyskano za to szeroki wgląd w to, co prywatnie odpowiada członkom społeczności we wspólnej przestrzeni. Dzięki dwuetapowej selekcji, najpierw nominację a potem wybór finalistów, można było dowiedzieć się, jakie wartości z tych indywidualnie zaproponowanych mają szczególne znaczenie społeczne.

Największym zainteresowaniem cieszyła się kategoria Obiekt. Tu doszło do prawdziwego współzawodnictwa między fanami poszczególnych nominacji. Najmniejszą natomiast popularnością, tak co do liczby zgłoszeń jak i samych głosów, cieszyła się kategoria Widok. Jest to zaskakujące zważywszy, że widok najmocniej kojarzy się z krajobrazem i jest najpopularniejszym motywem amatorskiej fotografii. I być może to właśnie powoduje, że patrzy się na krajobraz przez pryzmat autorskiej fotografii, a nie jako na cechę wspólnego dobra, otoczenia. Ciekawe jest też zróżnicowanie kandydatur na Skarby w kategoriach Obiekt oraz Inne. Pokazuje to, jak szeroko możemy myśleć o kulturze przestrzeni, ile ciekawych nie tylko miejsc, lecz i działań się w niej mieści.

Ścieżki na Górkach wygrały kategorię “Miejsce”

– Na te wyniki trzeba patrzeć jak na rezultat rozmów, debat mieszkańców: co i dlaczego im się w Lublinie podoba. Każda kultura, nie tylko kultura przestrzeni, bierze się właśnie z takich rozmów – komentuje Marcin Skrzypek z Forum Kultury Przestrzeni, inicjator SKP i jeden z organizatorów. – Warto zwrócić uwagę na jednomyślne wybory Jury i mieszkańców w kategoriach Miejsce i Widok, co wskazuje na dużą wagę związanych z nimi wartości. Oprócz zgłoszeń, które uzyskały tytuł Skarbu Kultury Przestrzeni 2020, warto też zwrócić uwagę na dwie nominacje, które zdobyły bardzo wiele głosów i ciekawą opinię jurorów: pierwsza to ogródek artystyczny Podwórko przy ul. Staszica 3, druga – odnowione wspólnie z mieszkańcami Kolorowe podwórko przy ul. Kunickiego 21.

Mimo iż konkurs obejmował również Świdnik, zgłoszeń z tego obszaru nie odnotowano.

Skład Jury Konkursu SKP: Renata Filipiak – wicedyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej; Krzysztof Gorczyca – Towarzystwo dla Natury i Człowieka; Wojciech Januszczyk – architekt krajobrazu; Jarosław Koziara – artysta; Marta Kurowska – Fundacja tu obok, projekt „Miasto dla ludzi”; Emilia Lipińska – Fundacja Dwa Ognie, radna Dzielnicy Rury; Hubert Mącik – Miejski Konserwator Zabytków; Hanna Pawlikowska – Miejski Architekt Zieleni.

Już w roku ubiegłym…

Odbyła się pilotażowa edycja konkursu, która cieszyła się dużym zainteresowaniem mieszkańców Lublina. Aby wziąć w niej udział należało wysłać swoją propozycję Skarbu – z jego nazwą, opisem oraz krótkim uzasadnieniem, dlaczego właśnie to zgłoszenie zasługuje na miano Skarbu Kultury Przestrzeni. Do pierwszej edycji Skarbów, ogłoszonej w maju 2019, wpłynęły 62 kandydatury.

Nagrodzono wówczas 7 Skarbów: górki czechowskie – wybrane przez mieszkańców w kategorii Przyroda; Zakola Bystrzycy przy Lubelskim Klubie Jeździeckim – wybrane przez mieszkańców w kategorii Przestrzeń; Trasy rowerowe na górkach czechowskich – wybrane przez jury i mieszkańców w kategorii Działanie; Zdroje podwórkowe – wybrane przez mieszkańców w kategorii Obiekt. Jurorzy nagrodzili jeszcze 3 inne Skarby: Wąwóz ulicy Lipniak, Dąb na ul. Bohaterów Monte Cassino, Balkon na ul. Cyruliczej.

Wśród zgłoszeń dominowały propozycje związane z naturą, dlatego w I edycji SKP była kategoria Przyroda. Ten stan pokazuje, co z kultury przestrzeni cenimy i jakie są de facto potrzeby mieszkańców.

– Dzięki zgłoszeniom można było dowiedzieć się o wielu nowych, ciekawych miejscach, o preferencjach, np. dokąd warto wybrać się na spacer. Widać było, że ludzie mają bardzo emocjonalny stosunek do wielu miejsc i zdarzeń w przestrzeni publicznej – wspomina Marcin Skrzypek.

Inicjatorom konkursu stawiano naturalne pytanie: Skąd wiadomo, co wyznacza, określa kulturę przestrzeni? Odpowiedź brzmi: o kulturze miejsc, obiektów decydują rozmowy i spory, co w przestrzeni miasta podoba się nam, co robi wrażenie – analogicznie jak w kwestii dobrych manier czy dzieł sztuki.

Jaka może być praktyczna strona Konkursu SKP? Choćby taka, by „nobilitowane” tu składniki przestrzeni – stanowiące kulturowy kapitał miasta – nie stały się polem transakcji deweloperskich, które mogłyby odmienić losy ulubionych przez nas miejsc, obiektów, widoków, rarytasów przyrody.

Marek Rybołowicz

News will be here