Pod tym hasłem 16 marca młodzi ludzie oficjalnie opanowali Lublin. To za sprawą inauguracji Europejskiej Stolicy Młodzieży 2023 w sali widowiskowej Chatki Żaka, gdzie odbyła się gala otwarcia. A w mieście rozpoczął się cykl imprez kulturalnych, sportowych i rozrywkowych adresowanych do młodych lublinian i ich gości.
Lublin jest pierwszym ośrodkiem w Polsce, który otrzymał tytuł Europejskiej Stolicy Młodzieży. Przez rok miasto będzie skupiać się na promowaniu wewnątrzeuropejskiej współpracy pomiędzy młodymi ludźmi. Przez rok lubelska młodzież będzie uczestniczyć w otwartych spotkaniach, koncertach, warsztatach, pokazach artystycznych oraz imprezach sportowych. To również okazja by wsłuchiwać się w głosy na temat potrzeb młodego pokolenia. Za tą inicjatywą stoi Europejskie Forum Młodzieży, którego głównym celem jest wzmacnianie pozycji młodych mieszkańców w krajach UE.
– Bieżący rok w Lublinie to czas zmian oraz nowych wyzwań. Jako Europejska Stolicy Młodzieży 2023 w tym roku podkreślamy szczególną rolę młodych ludzi teraz i w przyszłym życiu Lublina. Ich energia i zapał są warunkiem koniecznym harmonijnego rozwoju miasta, uwzględniając dobro wielu różnych grup społecznych. To młodzi mieszkańcy wskazują na zmiany zachodzące we współczesnym świecie oraz kierunki, w jakich będzie podążał. Dziękując za waszą obecność wierzę, że tytuł Europejskiej Stolicy Młodzieży to nie tylko prestiżowe wyróżnienie, lecz początek zmian w myśleniu o mieście i jego obywatelach – mówił prezydent Lublina Krzysztof Żuk.
Przemawiała też Natalia Kallio, działaczka LGBTQ+ w Finlandii, z Zarządu Europejskiego Forum Młodzieży.
Faktem jest, że w Lublinie osoby do 30. roku życia stanowią 35% społeczności. Lokalne uczelnie przyciągają studentów zarówno z całej Polski, jak i zagranicy. Miasto znajduje się na pierwszym miejscu w kraju pod względem poziomu umiędzynarodowienia szkół wyższych – 8,5 tys. studentów, a więc blisko 14 proc., pochodzi ze 110 krajów świata.
Gala artystycznych doznań
Ponad 300 osób mogło podziwiać barwne widowisko artystyczne stworzone przez młodych i kreatywnych ludzi. Otworzył je Chór Akademicki UMSC im. J. Czerwińskiej śpiewając „Odę do Radości” w przygotowaniu prof. Urszuli Bobryk. Jako choreograficzne tło tego dzieła zaprezentowali się: Teatr Tańca Zmysł, solistki z zespołu The Helping Hand, soliści i muzycy z Wydziału Artystycznego UMCS.
Dalszy przebieg gali dowcipnie prowadzili Aleksandra Borzęcka i Maciej Cieciora, młodzieżowi aktywiści. Na scenie Chatki Żaka zawirowało od popisów tanecznych i akrobatycznych. Brawurowo pokazał się Teatr Imperialny z Chatki Żaka w ethno-spektaklu „Rusałki”, który przygotowali Ekaterina Sharapova i Bogdan Bracha. Znakomity układ choreografii oddali nowoczesnym tańcem ekwilibryści ze sławnego UDS Dance Studio w Lublinie.
Później Lubelscy Sztukmistrze i bodaj 20-osobowa dziewczęca Rewia Taneczna „Sylaba” z Wyszkowa włożyli dużo sił i kunsztu we wspólne widowisko cyrkowo-taneczne. Występy Sztukmistrzów to m.in. etiudy żonglerskie panów, giętkie panie ćwiczące na aerialowych obręczach i trapezach, wirowanie śmiałka na kole Cyra. Zaś młode tancerki z Mazowsza zachwyciły perfekcyjną choreografią do muzyki techno, w dużej grupie. Były filmy i animacje sumujące okres starań do tytułu ESM.
Duże wrażenie zrobiła…
Aleksandra Najda – zdolna aktorka Teatru Imperialnego – i jej prezentacja programu ESM 2023 w formie stand-up. Według niej, ma to realny wpływa na miasto: na samorządność, współdecydowanie, wybory. Młodzież mówi np.: Chcemy w Lublinie więcej zieleni! – i oczekuje, że władza posłucha… Chcemy w naszych szkołach nauki na najwyższym poziomie, spotkań autorskich z europejskimi autorami – to mają obiecane. Chcemy decydować, na jakie projekty stawia nasza szkoła, kto może je składać itd. – wymienia Ola. Jeszcze kilka lat temu tworzenie własnych zadań młodego ambitnego amatora było niemal elitarne. W ciągu roku ponad 10 jej znajomych zrealizowało własne projekty tu w Chatce lub gdzieś w Lublinie, inni brali w nich udział.
Istotne jest to, że urzędnicy na wołanie młodych „Mam pomysł, chcę i mogę!” zaczęli odpowiadać „tak”, niezależnie czy mówimy o małych warsztatach w dzielnicy czy o większych wydarzeniach, spektaklach stawiających na artystyczną moc i ekspresję siebie. Są na to środki finansowe: granty, stypendia. I pomieszczenia, np. Hej!, Miejscówka, CIiRM, Chatka i Galeria Labirynt – niezwykle ciepłe miejsca, pełno w nich otwartych artystów, którzy organizują spotkania nt. wernisaży, książek, kwestii społecznych, gdzie może wypowiedzieć się każdy z nas.
Program ESM? – pyta Ola. Pełno w nim sztywnych sformułowań. Ona widzi to bardziej luzacko. Wpierw spotkajmy się na warsztatach i dużych wydarzeniach, potem na projekcie twoim, moim, znajomych. Wybierz się na czyjeś „polecajki”: Wiosnę Teatralną czy Festiwal Bliski Wschód – jako artyści albo widzowie, wolontariusze. Ale i pokibicuj na imprezie sportowej lub na festiwalu sztuki. Zobacz, ile udało się zrobić, a ile przeżyć. Zawsze zahaczaj o jakąś przestrzeń zieleni z tych miejsc, które w Lublinie jeszcze się ostały…
Przed ESM badali potrzeby młodzieży. I wyszło, że chce praktyczny wpływ na miasto, wsparcie kasowe i warsztaty. Nawet jeśli na pierwszym miejscu stawia twórczą ekspresję i rozwój, to trzeba im też stref relaksu, miejsc integracji. – No i prawdziwej zieleni, bo nie chcemy obudzić się w szarym, zabetonowanym Lublinie – ekologicznie kończy Aleksandra.
Co dla młodzieży?
Ceremonia otwarcia to wstęp do nadchodzących wydarzeń oraz podsumowanie dotychczasowych działań na rzecz młodych w naszym mieście.
Z okazji Europejskiej Stolicy Młodzieży w Lublinie zwiększy się ilość otwartych i bezpiecznych przestrzeni do spotkań. Pierwsza z nich, „Hej!” przy ul. Peowiaków 11, już funkcjonuje od października 2022. Nowoczesne i przyjazne miejsce zaaranżowane przez IKEA Lublin odwiedziło do tej pory 4 tys. osób. Na utworzenie i prowadzenie kolejnych takich „miejscówek” w latach 2023-25 ratusz przekaże 1,35 mln zł. Jesienią br. zostaną oddane młodym do zagospodarowania wyremontowane Piwnice Centrum Kultury, niemal 1000 m.kw. Wówczas zaproszą rówieśników do CK, a tam w pełni wyposażone sale ekspozycyjne, studia multimediów, przestrzeń co-workingu.
W kolejnych miesiącach młodzież będzie realizować w Lublinie swoje projekty. Przed nimi imprezy takie jak: Majowa Pozytywka, Maraton Młodzieży, Wakacyjny chill&charge, Młodzieżowe Urodziny Miasta, Mistrzostwa Świata w Koszykówce U23, także działania budujące kompetencje młodych – kreowanie nowych zadań, granty, stypendia i koncepty edukacyjne. Program wszystkich imprez pod adresem: https://lublin.eu/esm2023.
Europejska Stolica Młodzieży Lublin 2023 ma całkiem nowy, kosmiczny komponent. Młodzi otrzymają szansę rozwoju u boku specjalistów z Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) w ramach programu Direction Earth/Space. To inicjatywa angażująca młode umysły w eksplorację i wykorzystanie przestrzeni kosmicznej, dedykowana młodzieży. Po lubelskiej premierze projektu trafi on do kolejnych europejskich miast, którym jest przyznawany ten tytuł.
Jest się czym chwalić
Efekty dotychczasowych działań w ramach ESM w obszarze kultury to m.in. stypendia młodzieżowe przyznane w 2022 roku i aktualnie trwający nabór wniosków w Lublinie. Program Dzielnice Kultury zmodyfikowano tu tak, że cały jego budżet jest przeznaczony na działania młodych w nowej formule: Młodzież Inspiruje Dzielnice.
Z kolei współpraca z organizacjami pozarządowymi to kilkadziesiąt projektów na kwotę ponad 1 mln zł. Działania na rzecz dzieci i młodzieży to także dofinansowania dla klubów i sekcji sportowych. Lublin wspiera rocznie kilkadziesiąt takich podmiotów, dzięki czemu szkoleniem objęto ponad 5 tys. sportowców regularnie trenujących. Dodatkowo, uczniowie i uczennice poznają zasady współpracy i demokracji w praktyce realizując Szkolne Budżety Obywatelskie.
Dzień otwarcia ESM 2023 był też okazją wymiany doświadczeń i dobrych praktyk, poznawania nowych ludzi, budowania relacji ponad granicami. Wśród zaproszonych gości byli reprezentanci miast, które pełniły już funkcję Europejskiej Stolicy Młodzieży: Tirana (Albania, 2022) i Kłajpeda (Litwa, 2021), a także przygotowujący się do zadań w zakresie ESM goście z Gandawy (Belgia, 2024) i Lwowa (Ukraina, 2025).
Obecny na gali mer Lwowa, Andrij Sadowy, prosił o wspieranie europejskich aspiracji tego miasta. Otoczony kordonem rodaków, współtworzących lubelską ESM, wygłosił płomienną mowę ilustrującą dramat ukraińskich miast nękanych przez rosyjski ostrzał.
Na koniec ekipa Tirany, zeszłorocznej stolicy, przekazała Lublinowi wielki plastikowy klucz- symbol, który otwiera ów projekt.
Marek Rybołowicz
