„Nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej w reżyserii Jędrzeja Piaskowskiego uznano najlepszym spektaklem na 45. Opolskich Konfrontacjach Teatralnych „Klasyka Żywa”. Lecz to nie jedyny sukces Teatru im. Osterwy w Lublinie. Nasz teatr przywiózł też indywidualną nagrodę Dla Reżysera, Dla Dramaturga oraz specjalne wyróżnienie Dla Zespołu Aktorskiego.
Jury festiwalu uznało lubelskie przedstawienie za najlepszy spektakl 45. Opolskich Konfrontacji Teatralnych. O nagrodę główną walczyło w finale 10 najważniejszych realizacji klasycznych, polskich tekstów realizowanych w całej Polsce przez ostatnie 2 lata. Prócz nagrody głównej im. Wojciecha Bogusławskiego nagrody indywidualne otrzymali także Jędrzej Piaskowski za reżyserię i Hubert Sulima za adaptację i dramaturgię powieści. Doceniony został cały zespól aktorski „Osterwy” specjalnym wyróżnieniem: Za umiejętność gry ironią.
Eliza Orzeszkowa publikuje swą książkową powieść „Nad Niemnem” w 25 lat po wybuchu powstania styczniowego. Tłem powieści jest historia dwóch egzystujących obok siebie rodzin szlacheckich – zamożnych Korczyńskich i zubożałych, żyjących jak chłopi Bohatyrowiczów. Dzieli ich niemal wszystko: sposób życia, status społeczny i ekonomiczny, lecz łączy wspólna przeszłość: zbrojna walka o wolną, lepszą Polskę. Łączy też epoka wielkich, wspólnych marzeń, której kres położył upadek powstania. Ta narodowa katastrofa nie tylko przekreśliła życiorysy kilku pokoleń Polaków, ale też pogrzebała na wiele lat marzenia o ideach na sztandarach powstania: wolność, równość, demokracja. Na tym tle rozwija się wątek miłości Justyny i Jana – najmłodszego pokolenia Korczyńskich i Bohatyrowiczów.
Orzeszkowa dokonuje rzeczy niezwykłej. Z nastrojów mrocznych, minorowych, z upadku ducha narodowego i bólu Polaków autorka wyprowadza obraz budujący, dający nadzieję, który zaszczepia w czytelniku wiarę w lepsze jutro. Tworzy niesamowicie głębokie portrety ludzi w czasach zwątpienia i beznadziei, a jednocześnie kreuje marzycielską, prawie utopijną wizję przyszłości. Jest w jej geście coś desperackiego i brawurowego jednocześnie, szczególnie na tle innych dzieł z kanonu naszej kultury narodowej. Orzeszkowa przekuwa skompromitowane, zawłaszczone symbole, motywy i obrazy w zbiór nowoczesnych wartości i idei, które pod jednym sztandarem łączą Polaków różnych pokoleń, poglądów i klas.
To wszystko oddaje spektakl
W znakomitej realizacji całego zespołu Osterwy, podobnie jak powieść, nie jest li tylko naturalistycznym dokumentem historii. To rodzaj patriotycznej legendy, marzeń o nowej wspólnocie narodowej kreowanych na scenie. Źródłem inspiracji dla konstruowania tej fantazji jest wnikliwe spojrzenie Orzeszkowej na naturę, której autorka poświęca wiele uwagi, jakby szukała w niej odpowiedzi czy ratunku. Przedstawia ona wieś i całą szeroko rozumianą kulturę ludową, w tym i system wartości oparty na kulcie pracy, jako życie w zgodzie z porządkiem natury oraz etosem chrześcijańskim. To wyraźnie podkreślają twórcy przedstawienia: Piaskowski i Sulima.
Prócz nich o sukcesie tego wydarzenia decyduje praca wielu osób. Są to Anna Met – scenografia i kostiumy, Jacek Sotomski – muzyka, Szymon Dobosik choreografia, Paulina Góral – reżyseria świateł, Stefania Jabłońska – asystent, Monika Jabłońska–Sowa inspicjent, Dymitr Harelau – muzyka na żywo.
W spektaklu grają: Przemysław Gąsiorowicz – Anzelm Bohatyrowicz, Maciej Grubich – Jan Bohatyrowicz, Hanka Brulińska – Jadwiga Domuntówna, Krzysztof Olchawa – Bolesław Kirło, Jolanta Deszcz–Pudzianowska – Maria Kirłowa, Jolanta Rychłowska – Andrzejowa Korczyńska, Włodzimierz Dyła – Benedykt Korczyński, Edyta Ostojak – Emilia Korczyńska, Magdalena Zabel – Klotylda Korczyńska, Marta Ledwoń – Marta Korczyńska, Michał Czyż – Witold Korczyński, Daniel Salman – Zygmunt Korczyński, Justyna Janowska – Justyna Orzelska, Magdalena Sztejman – Teresa Plińska, Paweł Kos – Teofil Różyc, Wojciech Rusin – Zygmunt II August.
„Osterwa” w podróży
6 października w Chełmie odbyła się inauguracja Sceny Reduta. Zespół lubelskiego teatru w sali Chełmskiego Domu Kultury zagrał sztukę według opowiadania „Psie serce” Bułhakowa w reż. Igora Gorzkowskiego. W tym miesiącu Scena Reduta „Osterwy” zagości jeszcze: 15 października w CKiP w Kraśniku i 16 października w MDK w Szczebrzeszynie z „Antygoną w Nowym Jorku” J. Głowackiego w reż. Jana Hussakowskiego oraz 27 października w DK Krasnymstawie ze spektaklem „Tata ma kota” S. Bogacza w reż. Łukasza Witt– Michałowskiego w wykonaniu aktorów Sceny InVitro. Marek Rybołowicz
