6 stycznia Kościół obchodził jedno ze swoich najstarszych świąt – uroczystość Objawienia Pańskiego. W Polsce święto Trzech Króli: Kacpra, Melchiora i Baltazara obchodzone jest od czasów chrztu Mieszka I, na świecie od III wieku. Ulicami Lublina i Świdnika po raz kolejny przeszły Orszaki Trzech Króli, które stały się radosną tradycją tego święta.
Od 2011 roku 6 stycznia, po ponad 50 latach przerwy, jest ponownie dniem wolnym od pracy, więc wierni mogą uczestniczyć we wspólnych, radosnych, rodzinnych Orszakach Trzech Króli. W tym roku Orszaki Trzech Króli przeszły ulicami 644 miejscowości w Polsce i 16 poza jej granicami – m.in. w: Rwandzie, Kongo, Stanach Zjednoczonych, Austrii, Niemczech, na Ukrainie, w Wielkiej Brytanii i we Włoszech
Znak chrześcijańskiej aktywności
Lubelski Orszak Trzech Króli, organizowany już po raz siódmy, wyruszył spod lubelskiego Zamku. Uroczystości w Lublinie zaczęły się w sobotę, tradycyjnie o 11.15 wspólnym śpiewaniem kolęd wprowadzającym w świąteczny nastrój. Każdy z uczestników uroczystego orszaku mógł otrzymać papierową koronę. W tym roku przygotowano ich kilkanaście tysięcy, dzięki, Zespołowi Szkół Plastycznych w Lublinie. Barwny orszak, nawiązujący do tradycji jasełek opartych na przekazie biblijnym, wyruszył do archikatedry, gdzie o godz. 13.00 rozpoczęła się eucharystia o tajemnicy Objawienia Pańskiego, celebrowana przez bpa Józefa Wróbla. Po mszy św. była okazja do wspólnego kolędowania w archikatedrze z Archidiecezjalnym Chórem Chłopięco – Męskim Pueri Cantores Lublinenses oraz Akademią Talentów pod kierownictwem Anety Dąbskiej. Zaśpiewały młode, lubelskie talenty, a gościnnie wystąpili: Monika Kowalczyk, Ela Wolińska i Łukasz Jemioła.
Po raz szósty Orszak Trzech Króli przeszedł ulicami Świdnika. Wyruszył w samo południe z placu Konstytucji 3 maja w stronę kościoła pw. NMP Matki Kościoła. Po drodze uczestnicy mogli obejrzeć inscenizację nawiązujące do tematyki biblijnej. Zaprezentowały je lokalne grup teatralne („Kto tam?”, „Trzydziestu” z II LO oraz „Teatr Drogi”). Finał Orszaku, który w tym roku szedł pod hasłem „Bóg jest dla wszystkich – wszyscy do stajenki!”, miał miejsce przed wejściem do kościoła, a jego zwieńczeniem była uroczysta msza święta.
Świdnicki Orszak Trzech Króli zorganizowało Stowarzyszenie Wspólnota Świdnicka przy współpracy z Miejskim Ośrodkiem Kultury, Urzędem Miasta, Starostwem Powiatowym, świdnickimi szkołami i przedszkolami, parafiami oraz Stowarzyszeniem Strzelec.
Pokłon mędrców
Biblia nie wymienia imion ani liczby przybywających do Betlejem mędrców, którzy przyszli pokłonić się Dzieciątku, ale sądząc z ilości darów, było ich trzech. Ewangelia Mateusza nazywa ich, jako astrologów, mędrców pochodzącymi ze Wschodu.
W Cerkwi prawosławnej Objawienie Pańskie obchodzi się jako Epifanię, (epiphanos gr. – ‘objawienie’ lub ‘zjawienie się’ – jedno z dwunastu głównych świąt obchodzone 6/19 stycznia tj. 6 stycznia według prawosławnej liturgii posługującej się kalendarzem juliańskim, a 19 stycznia według kalendarza gregoriańskiego. Uroczystość ta przekazuje informację o człowieku poszukującym Boga: „Gdzie jest nowo narodzony król żydowski? Ujrzeliśmy bowiem jego gwiazdę na Wschodzie i przybyliśmy oddać mu pokłon” (Mt. 2,2) Według tradycji średniowiecznej Kacper przedstawiany jest najczęściej, jako Afrykańczyk dający mirrę, wonną ciecz z drzewa sandałowego – symbol proroctw mesjańskich oraz zapowiedź śmierci Zbawiciela. Melchior – Europejczyk, niesie złoto – symbol władzy królewskiej, a także uczestnictwa w wiecznej chwale. Baltazar, jako król azjatycki, ofiarowuje kadzidło – symbol modlitwy wznoszonej do Boga i największego uwielbienia.
Z uroczystością Objawienia Pańskiego wiąże się od XVII w. zwyczaj święcenia kredy i kadzidła. Poświęconą kredą wypisuje się na drzwiach mieszkania litery K+M+B oraz aktualny rok. Litery te interpretuje się, jako inicjały trzech króli. W średniowieczu odczytywano to inaczej. Napis „C+M+B”, (imię Kacper po łacinie pisze się przez C) wyrażał błogosławieństwo „Niech Chrystus błogosławi ten dom” (Chrystus Mansionem Benedicat) lub „Chrystus wielu dobroczyńcą” (Chrystus Multorum Benefactor). Dom kropi się wodą święconą, a spalane kadzidło podkreśla, że jest on miejscem modlitwy. Dawniej w święto Trzech Króli święcono złoto, pierścionki, monety. Wrzucano je potem noworodkom do kąpieli albo wręczano dzieciom opuszczającym dom. W XVII w. król Jan Kazimierz składał tego dnia na ołtarzu, jako ofiarę, wszystkie monety bite w poprzednim roku.
Domysły i legendy
Nie ma zbyt wiele źródłowych dokumentów na temat Trzech Króli, natomiast więcej jest przekazów, legend i spekulacji. Pobożność ludowa, ze względu na ilość darów ustaliła, że było ich trzech. Dopiero jednak w tradycji VI wieku zaczęto mówić o nich, jako o królach, a zanim nazwano ich Kacprem, Melchiorem i Baltazarem, upłynęło kolejnych 300 lat.
Nie ma ostatecznej pewności co do tego, czy rzeczywiście istnieją relikwie Trzech Króli. Jak głosi legenda, przechowywano je początkowo w Konstantynopolu. W IV w. odnalazła je matka cesarza Konstantyna, św. Helena. W późniejszym okresie znalazły się w Mediolanie. W 1164 roku abp Rainald von Kassel, kierujący kancelarią cesarza Fryderyka Barbarossy, przywiózł do Kolonii nad Renem szczątki czczone jako relikwie trzech mędrców. Trzej Królowie czczeni są jako patroni podróżujących, pielgrzymów, handlowców, właścicieli gospód oraz kuśnierzy.
Święto Objawienia to obok Wielkanocy najstarsze święto chrześcijan. Przypomina, że narodzony Jezus Chrystus objawił się nie tylko narodowi wybranemu, ale wszystkim ludziom. Do dziś kultywowany jest świecki zwyczaj przepowiadania pogody w rozpoczynającym się roku na podstawie aury panującej w ciągu 12 dni dzielących Boże Narodzenie od Trzech Króli. Te 12 dni odpowiada 12 miesiącom nowego roku.
Warto przypomnieć, że walkę o przywrócenie 6 stycznia dnia wolnego od pracy podjął były prezydent Łodzi Jerzy Kropiwnicki, który w 2008 r. złożył w sejmie projekt ustawy w tej sprawie wraz z 500 tys. podpisów poparcia. W 2009 r. odrzuconą ustawę poparło już milion obywateli, dopiero jednak w 2010 r. parlament, niejako przymuszony przez obywateli, zdecydował, że od 2011 r. święto Trzech Króli będzie dniem wolny od pracy. Obecnie umożliwia to rodzinne świętowanie poprzez udział w coraz liczniejszych w Polsce Orszakach Trzech Króli . Oprócz Polski święto Trzech Króli obchodzone jest, jako dzień wolny od pracy, w dziewięciu krajach Unii Europejskiej, m. in. w Niemczech, Grecji, Hiszpanii, Włoszech, Austrii, a także Szwecji i Finlandii.
Ostatnim akordem święta Trzech Króli w Lublinie był koncert zespołu muzyki dawnej Scholares Minores pro Musica Antiqua z Poniatowej, który odbył się w lubelskiej katedrze w niedzielę 7 stycznia o godz. 15.00.
Elżbieta Kasprzycka
