Wystawy, koncerty, spektakle, pokazy, debaty, szlacheckie miasteczko na placu Litewskim, uroczysta sesja rady miasta na Zamku Lubelskim i obchody państwowe z udziałem premiera RP, marszałków sejmu i senatu RP, litewskiego Seimasu oraz przedstawicieli parlamentów z Ukrainy, Łotwy, Estonii, Czech i Węgier – tak od 30 czerwca do 4 lipca obchodziliśmy 450. rocznicę zawarcia 1 lipca 1569 roku unii lubelskiej.
Obchody państwowe
Główne obchody jubileuszu rozpoczęły się w ubiegłą środę, ale najwięcej działo się w niedzielę, 30 czerwca, gdy w Lublinie gościli m.in. premier Mateusz Morawiecki, marszałek Sejmu Marek Kuchciński i Stefan Karczewski, marszałek Senatu. Byli też goście zagraniczni z Litwy, Ukrainy, Łotwy, Estonii, Czech i Węgier. Ta część obchodów rozpoczęła się od mszy świętej w archikatedrze lubelskiej. Później goście złożyli kwiaty pod pomnikiem unii lubelskiej na placu Litewskim i przeszli do Centrum Spotkania Kultur, gdzie odbyło się uroczyste spotkanie Zgromadzenia Parlamentarnego Polski i Litwy i debata na temat dziedzictwa unii lubelskiej.
Odświętny maraton
To była jedna z najbardziej wyczerpujących sesji w historii lubelskiej rady miasta. 1 lipca, po bezsennej nocy, spowodowanej trwającymi niemal do 6 rano obradami, w czasie których przegłosowany został projekt studium, dopuszczający zabudowę części górek czechowskich, już kilka godzin później radni zebrali się na uroczystym posiedzeniu na dziedzińcu lubelskiego Zamku. – Unia lubelska była owocem mądrego kompromisu – powiedział prezydent Krzysztof Żuk i przypomniał słynne słowa Jana Pawła II: „Od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej”, nawiązując m.in. do obchodzonej niedawno 15. rocznicy wejścia Polski do UE. Prezydent Żuk wręczył też pamiątkowy medal merowi Wilna. Z kolei przewodniczący RM Jarosław Pakuła nazwał unię lubelską „wyjątkową kartą w historii Polski, Litwy i Europy”. 1 lipca rano, przed uroczystą sesją, odbyła się m.in. msza św. w bazylice oo. Dominikanów połączona z modlitwą ekumeniczną czy spotkanie przedstawicieli Polonii z całego świata w Trybunale Koronnym. Z kolei po uroczystym posiedzeniu na plac Litewski przeszedł „renesansowy korowód”.
Gospodarczeaspekty unii
O gospodarczych aspektach unii lubelskiej i funkcjonowania Rzeczpospolitej Obojga Narodów mówili uczestnicy konferencji naukowej, którą Polski Instytut Ekonomiczny zorganizował wspólnie z Instytutem Europy Środkowej. Poznaliśmy wyniki raportu, który przygotowali prof. Michał Kopczyński i dr Mikołaj Malinowski. – Zadaliśmy sobie pytanie, czy Rzeczpospolita Obojga Narodów tworzyła pewną jedność ekonomiczną. Okazało się, że w XVII wieku instytucje Rzeczpospolitej Obojga Narodów nie dostosowały się do realiów, a był to przełomowy okres w dziejach Europy – mówi prof. Kopczyński. W raporcie czytamy m.in., że do upadku naszego państwa w XVIII w. doprowadziły zastój gospodarczy i niska sprawność instytucji państwa, które cechowały Rzeczypospolitą Obojga Narodów. Niesprawność brała się m.in. ze słabej ściągalności podatków.
Obchody kulturalnie
Lublinianie mogli też skorzystać z oferty kulturalnej. Poza licznymi wystawami i pokazami częścią obchodów 450. rocznicy zawarcia unii lubelskiej były m.in.: widowisko „Klechdy Lubelskie” w wykonaniu Lubelskiej Federacji Bardów oraz Poławiaczy Pereł, koncert litewsko-polskiej orkiestry młodzieżowej oraz Koncert Dialogu, które odbyły się w Filharmonii im. Henryka Wieniawskiego czy koncert „Viva Rzeczpospolita” w wykonaniu Roberta Pożarskiego w Bazylice oo. Dominikanów.
Festiwal Dwojga Narodów
W ramach uroczystości unijnych 5-7 lipca br. odbywał się też w Lublinie „Festiwal Dwojga Narodów”, poświęcony kulturze i tańcom naszych wschodnich sąsiadów.
Z okazji 450-lecia unii lubelskiej Zespół Pieśni i Tańca „Lublin” im. Wandy Kaniorowej zaprosił do wspólnego świętowania zespoły z Litwy, Białorusi i Ukrainy. W ramach Festiwalu odbyły się koncerty w muszli koncertowej w Ogrodzie Saskim oraz wieczory przy muzyce na placu Litewskim. Barwne widowisko rozpoczęło się w piątek po południu korowodem od ratusza na plac Litewski gdzie zaprezentowano tańce narodowe Polski i Litwy. Z okazji festiwalu do Lublina przyjechali m.in.: Zespół Folklorystyczny „Veselka” z Ukrainy, Zespół Folklorystyczny „Radość” z Białorusi czy Zespół Pieśni i Tańca Uniwersytetu Wileńskiego na Litwie. Usłyszeliśmy też Państwową Orkiestrę Dętą „TRIMITAS” z Wilna, kapele „Lwowska Fala” i „Helicopters Brass Orchestra” ze Świdnika.
Grzegorz Rekiel
