Zapomniana historia

(10 grudnia) W Małej Synagodze Muzeum we Włodawie przypomniano tragiczną historię Żydów włodawskich. Mówili o niej naukowcy-historycy oraz dzieci i wnukowie ocalałych z lat II wojny światowej.

Konferencję rozpoczęła dyrektor muzeum Anita Lewczuk vel Leoniuk, po której głos zabrał dr Krzysztof Skwirowski. Historyk przybliżył tragiczne losy włodawskiego getta i Żydów, którzy w większości zostali zamordowani w niemieckim obozie zagłady w Sobiborze. Po nim dr hab. Dariusz Libionka i Jakub Chmielowski omówili eksterminację Żydów w Generalnym Gubernatorstwie w kontekście Akcji Reinhardt (czyli całkowitej likwidacji).

Najtragiczniejsze były jednak opowieści gości z Izraela, którzy opowiadali o losach swoich rodzin we Włodawie w czasach okupacji. Dr Lea Ganor, Hana Oren i Inbal Raz przedstawiły codzienne życie we włodawskim getcie, wspomnienia członków ich rodzin oraz rolę kobiet żydowskich w sztetlu. Konferencję zakończyła wystawa w Wielkiej Synagodze – Getto we Włodawie – zapomniana historia.

Żydowskie getto we Włodawie

W styczniu 1940 r. Niemcy utworzyli we Włodawie getto. Było ono zlokalizowane w rejonie ulic: Wyrykowskiej (obecnej ul. Tysiąclecia PP), Okunińskiej i Kotlarskiej. Teren getta był ogrodzony. Uwięziono w nim ok. 9 tys. osób – miejscowych Żydów oraz przesiedleńców z Kalisza, Mielca i Wiednia. Ludność getta została poddana narastającym represjom. Żydowscy robotnicy byli wykorzystywani przez Niemców m.in. do prac przy osuszaniu Stawu Włodawskiego, Krowiego Bagna, regulacji rzek.

Część z nich zatrudniono przy budowie infrastruktury niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w pobliskim Sobiborze. Brak żywności, trudne warunki sanitarne i choroby przyczyniały się do wysokiej śmiertelności. Pierwszy etap likwidacji skupiska żydowskiego we Włodawie miał miejsce w dniach 1–2 maja 1942 r., podczas święta Szawuot. W tych dniach Niemcy wywieźli do komór gazowych w Sobiborze około dwóch tysięcy Żydów z Włodawy. Kolejna „akcja” odbyła się w pierwszą sobotę lipca 1942 r.

W jej wyniku do Sobiboru trafiło około 1,5 tys. osób, w tym wiele dzieci, a także rabin Mendele Morgenstern. Kolejne dwie akcje deportacyjne przeprowadzono w październiku i listopadzie 1942 r. Ostatnia wywózka Żydów z Włodawy miała miejsce w dniach 1-3 maja 1943 r. Po niej miasto zostało uznane przez Niemców za „wolne od Żydów” – Judenrein. (pk)

News will be here