Pod tytułem „Lubliner Reunion 2023” od 2 do 7 lipca br. w Lublinie odbędzie się 3. Zjazd Lublinerów. Wydarzenia znajdą miejsce głównie w przestrzeni historycznej dawnej społeczności żydowskiej miasta. Organizuje je Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN, ul. Grodzka 21 w Lublinie. Wstęp darmowy – jednak do pobrania są wejściówki.
Lublinerzy to potomkowie lubelskich Żydów, mieszkający obecnie w różnych rejonach świata. Ich rodziny wyemigrowały z Lublina w rozmaitych okolicznościach: przed II wojną światową, szukając poprawy sytuacji ekonomicznej lub, już w czasach powojennych, w wyniku prześladowań i nagonki politycznej.
Zjazdu Lublinerów nie należy mylić z Festiwalem Kultury Żydowskiej. Motywem przewodnim Zjazdu będzie opowiadanie historii. Uczestnicy podzielą się nią nie tylko w formie wykładów, lecz też w konwencji spacerów i krótkich spektakli teatralnych. W programie Zjazdu znajdą się prelekcje poświęcone historii i kulturze żydowskiego Lublina, warsztaty genealogiczne, spacery tematyczne, upamiętnienia, wydarzenia artystyczne. Lublinerzy będą też mieć okazję spotkać się z władzami miasta, odwiedzić najważniejsze lubelskie instytucje kultury oraz uczestniczyć w wycieczkach po Lubelszczyźnie.
Do uczestnictwa w poszczególnych wydarzeniach – spotkaniach, wykładach, warsztatach są zaproszeni wszyscy mieszkańcy Lublina i Lubelskiego. To doskonała okazja by poznać potomków lubelskich Żydów oraz ich opowieści i historie.
Pierwszy Zjazd Lublinerów odbył się w 1947 roku z inicjatywy Żydowskiego Komitetu Ziomków Lubelskich w Polsce. Drugi – po 70 latach, zorganizował w 2017 roku Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN, na który przybyło wówczas ponad 250 uczestników m.in. z Izraela, Stanów Zjednoczonych, Kanady, Francji, Wielkiej Brytanii, Australii czy Meksyku.
– Lublin ciągle jest dla was ważnym, otwartym miejscem. Dowodem na to nasz kolejny Zjazd Lublinerów 2023. To zawsze spotkanie ze społecznością żydowską, której nie ma tu fizycznie na miejscu choć duchowo jest obecna cały czas. Bo jesteście dla nas Rodziną – mówił w zaproszeniu na zjazd Tomasz Pietrasiewicz, dyrektor Ośrodka Brama Grodzka – Teatr NN.
Co w programie 3. Zjazdu?
Impreza rozpocznie w niedzielę, 2 lipca. Wtedy oficjalna ceremonia otwarcia i koncert inauguracyjny „Się Gra” o godz.18, wirydarz Centrum Kultury w Lublinie.
3 lipca m.in.: Jesziwa Mędrców Lublina – oprowadzanie po obiekcie Monika Tarajko (dawna Jeszywas Chachmej lub Jesziwa, dziś Hotel „Ilan”); Dzielnica żydowska i getto – oprowadzanie Volodymyr Dyshlevuk (start z Brama Grodzka); Opowieści Rodzinne: Historia rodzin Mincman i Freitag – spotkanie z Anną Minton (szkoła ul. Podwale 11); Donżon i Kaplica Trójcy Świętej – oprowadzanie Katarzyna Lewandowska (Zamek); Wystawa w Bramie Grodzkiej – oprowadzanie Bartosz Gajdzik (Brama Grodzka); Przekazanie medalu „Sprawiedliwi wśród Narodów Świata” Marii i Stanisława Jabłońskich do Ośrodka Brama Grodzka – Teatr NN; Żydowski Lublin we współczesnej literaturze Polski – wykład Sławomira Żurka (Jesziwa); Lubelski Dom Słów -oprowadzanie Michał Kaczkowski (ul. Żmigród 1); Nowy cmentarz żydowski – oprowadzanie Teresa Klimowicz (ul. Walecznych 4); Warsztaty Tańców Izraelskich – poprowadzi Agnieszka Litman (Jesziwa); Opowieści Rodzinne: „Młodzież syjonistyczna przed, w trakcie i po Holokauście. Yochewed Fryd i przyjaciele” – prezentację poprowadzi Sarit Brosh (szkoła, ul. Podwale 11); Polscy Żydzi w Związku Radzieckim w czasie II wojny światowej – wykład Rity Nash (Brama Grodzka); Getto na Majdanie Tatarskim – oprowadzanie Krzysztof Banach (start: Brama Krakowska); Opowieści Rodzinne: Historia rodzin Trachtenberg i Kelner – spotkanie z Anat Harrel (Brama Grodzka); Film „Magiczny Lublin” w reż. Nataszy Ziółkowska-Kurczuk (Jesziwa); Dzielnica Wieniawa – oprowadzanie Monika Tarajko (start: ul. Spokojna 1); Film „Widzący z Lublina” w reż. Grażyny Stankiewicz (Jesziwa); „Czas na nowe spotkanie” – wystawa zbiorowa autorstwa Fundacji Szpilka (ul. 3 Maja 22); Koncert: Songs from Testimonies Zisl Slepovitch & Sasha Lurje (Brama Grodzka); „A Man without the Word” (Człowiek bez świata) – film niemy z muzyką na żywo: Alicia Svigals & Donald Sosin (Teatr Stary, ul. Jezuicka 18).
Kolejne dni imprezy
4 lipca: „Nie/spalona Biblioteka Jeszywas Chachmej” – prezentację poprowadzi Piotr Nazaruk (Jesziwa); Opowieści Rodzinne: Historie rodzin Waks, Mateckich i Krochmalik opowiedzą Brigitte Waks-Attal, Dorota Liliental i Robert Krochmalik (szkoła, ul. Podwale 11); „Oświata społeczności żydowskiej w lublinie 1918-1939” – wykład Romana Romantsova (Jesziwa); Wystawa w Bramie Grodzkiej – oprowadzanie Emil Majuk (Brama Grodzka); Pamięć o zagładzie w epoce cyfrowej – dyskusja grupowa, prowadzi Teresa Klimowicz (Brama Grodzka); „Prześladowania i zagłada żydów lubelskich” – wykład Jakuba Chmielewskiego (szkoła ul. Podwale 11); Dzielnica żydowska i getto – oprowadzanie Krzysztof Banach (start: Brama Grodzka); Spotkanie z Jarosławem Kurskim: „Odkrywanie żydowskiej tożsamości w polskich rodzinach” – poprowadzi Marek Radziwion (szkoła, ul. Podwale 11); „Dziedzictwo polega na zadawaniu pytań” – video dyskusja, którą poprowadzą Izabela Czumak, Dominika Majuk i Bartosz Gajdzik (Brama Grodzka); Warsztaty taneczne poprowadzi Ernestine Lawrence (Jesziwa); Miejsce Pamięci w Lesie Krępieckim – oprowadzanie Krzysztof Banach (start: Brama Grodzka); „Portret polskich Żydów, 1975-2022” – prezentacja Chuck Fishman (Jesziwa); „Z Lublina do Paryża – twórczość Symchy Trachtera (1890-1942) i Henryka Lewensztadta (1893-1962)” wykład Teresy Śmiechowskiej (szkoła, ul. Podwale 11); „Głos ciszy” – prezentacja Samantha Rodríguez Del Rio (szkoła, ul. Podwale 11); Wystawa „Wycinanka żydowska”, autor Inga Marczyńska (ul. Żmigród 1); „Opowieści z nocy” – spektakl teatralny w wykonaniu Witolda Dąbrowskiego, Roberta Brzozowskiego i Mariana Pędzisza (Brama Grodzka); Marsz Pamięci – przejście szlakiem pamięci „Lublin. Pamięć Zagłady” (start: Brama Grodzka).
5 lipca: Z Lublina do Nowego Jorku i z powrotem. Literackie podróże Jankewa Glatsztejna – wykład Moniki Adamczyk-Garbowskiej (Brama Grodzka); Jesziwa Mędrców Lublina – oprowadzanie Joanna Krauze (dawna Jesziwa); Kamienica Brombergów -oprowadzanie Ewa van der Veer-Chrościechowska (ul. 3 Maja 22); „Sztynort 1935 – prezentacja filmu VR, reż. Jakub Maiński (szkoła, ul. Podwale 11); Kolekcja szklanych negatywów – dyskusja z udziałem Alana Lockwooda, Piotra Nazaruka i Tal Schwartz (szkoła, ul. Podwale 11); Bazy danych nowego cmentarza żydowskiego w Lublinie – wykład Moniki Tarajko (Jesziwa); PROJEKT „ŻONKILE” Prezentację poprowadzą Shelley Capozzi i Bartosz Gajdzik (Brama Grodzka); „Stając się lublinerem”, Ewa Maria Slaska – wywiad z nią poprowadzi Piotr Nazaruk (szkoła, ul. Podwale 11); Destrukcja cmentarzy żydowskich w Polsce po 1945 roku – wykład Krzysztofa Bielawskiego (Jesziwa); Technologia DNA myheritage by udowodnić lubelskie pochodzenie – prezentacja online (Brama Grodzka); „Początki żydowskiej przestępczości na ziemiach polskich w XIX w. Przypadek lubelskiej szajki „Kojech gejers” – wykład Adama Kopciowskiego (szkoła, ul. Podwale 11); Muzeum Narodowe w Lublinie – zwiedzanie z przewodnikiem (Zamek); „Nadzieja i rozpacz: Powrót Żydów do Polski po II wojnie światowej” – wykład Rity Nash (Brama Grodzka); Lublin i jego narody. Od unii lubelskiej do unii europejskiej – wykład Mirosława Filipowicza (szkoła, ul. Podwale 11); Dzielnica żydowska i getto – oprowadzanie Joanna Krauze (Brama Grodzka); „Nasze lubelskie żydowskie korzenie – co dla nas znaczą? – wykład Dvory Trachtenberg (Brama Grodzka); Ognisko, warsztaty piosenki Jidysz – prowadzenie Moishele Alfonso (impreza nad Zalewem Zemborzyckim).
Zakończenie zjazdu
6 lipca: Zwiedzamy „Trójkąt Lubelski. Jesziwa, Szpital Żydowski, Dom Pereca” – oprowadzanie Piotr Nazaruk (start: Jesziwa); Państwowe Muzeum na Majdanku – zwiedzanie z przewodnikiem (Majdanek). W godz. 15-17 uroczystość nadania tytułu Honorowego Obywatela Miasta Lublin Irenie Hochman i Tadeuszowi Mysłowskiemu organizowana przez Urząd Miasta Lublin – wstęp tylko za zaproszeniami (Teatr Stary).
7 lipca: Cały dzień dostępna wystawa zdjęć w Bramie Grodzkiej – oprowadzanie Bartosz Gajdzik. Od godz. 19 będzie trwać „Szabat” – spotkanie ze społecznością żydowską Lublina w budynku dawnej Jeszywas Chachmej.
Organizator wydarzeń: Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN w Lublinie. Partnerzy: Friend of Jewish Heritage in Poland, The Lublin and Vicinity Heritage Association, Bridge to Poland, Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie Filia w Lublinie, Hotel „Ilan”, Stowarzyszenie „Studnia Pamięci”, Forum Dialogu Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce, Fundacja „Szpilka”.
Większość wydarzeń w ramach Zjazdu Lublinerów będzie odbywać się w języku angielskim.
Szczegóły zjazdu i program godzinowy: https://teatrnn.pl/lubliners/.
Marek Rybołowicz
