W sobotę, 19 stycznia 2019 roku, w salach Pałacu Zaleskich w Rejowcu, odbyła się uroczystość podsumowania I Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego na Wiersz Klasyczny o Statuetkę Białego Kruka im. Mariana Janusza Kawałki. Organizatorzy konkursu: Burmistrz i Urząd Miejski w Rejowcu, chełmskie Wydawnictwo TAWA oraz Gminny Ośrodek Kultury w Rejowcu zaplanowali tę pierwszą edycję konkursu dokładnie w druga rocznicę śmierci Patrona.
Patron Konkursu, Marian Janusz Kawałko, to jeden z najwybitniejszych poetów ziemi chełmskiej; krytyk literacki, publicysta, dr n. hum. w zakresie historii nowożytnej, regionalista, samorządowiec, sprawny organizator oświatowy o wielostronnych zainteresowaniach. Urodził się 25 marca 1947 roku w Rybiem koło Rejowca i z tym miejscem związany był przez całe życie. Zmarł w Lublinie 17 stycznia 2017 roku. Pochowany na cmentarzu parafialnym w Rejowcu.
Opublikował m.in. zbiory wierszy Matnia (Wyd. Lub. 1974), Moje wesołe miasteczko (Czytelnik 1977 – nagroda literacka im. J. Czechowicza), Korzec (Wyd. Lub. 1986), Ptak, pokrzyk i miłość (Wyd. IBiS w Warszawie, 1994 – nagroda literacka „Głosu Nauczycielskiego”), Zmienna ogniskowa (Kraków 2002 – nagroda literacka im. A. Kamieńskiej), wybór wierszy dawnych i nowych Osuwisko (wydanie jubileuszowe – Polihymnia 2014), Biały Kruk – nagroda literacka im A. Kamieńskiej (Veda – 2015). Był laureatem ponad 40 edycji prestiżowych ogólnopolskich konkursów poetyckich (w tym: Warszawskiej Jesieni Poezji, Festiwalu Poezji w Łodzi, Łódzkiej Wiosny Poetyckiej, Konkursu Poetyckiego im. Jana Śpiewaka w Świdwinie, Złotej Lampki Górniczej w Wałbrzychu, Konkursu Poetyckiego im. K. K. Baczyńskiego w Łodzi).
Współautor licznych antologii poetyckich, autor wielu recenzji i szkiców do zbiorów wierszy innych pisarzy. Autor tekstów piosenek do muzyki Marka Andrzejewskiego (Lubelska Federacja Bardów), Piotra „Kuby” Kubowicza (Piwnica pod Baranami w Krakowie) i Macieja Turkowskiego z Siedlec oraz autor monodramu pt. „Ostatnia godzina” opartego na „Spowiedzi”, dziennikach i listach Lwa Tołstoja z tekstami własnych songów.
Był wieloletnim nauczycielem w Zespole Szkół nr 5 oraz Dyrektorem Wojewódzkiego Ośrodka Dokształcania Zawodowego w Lublinie. W latach 1994-1998 – pracował na stanowisku dyrektora Szkoły Podstawowej i Liceum Ogólnokształcącego przy Ambasadzie RP w Wiedniu.
W latach 1998-2006 pełnił funkcję wiceprezesa i prezesa oddziału Związku Literatów Polskich w Lublinie (członek ZLP od 1978 roku), a od 2007 roku był członkiem Stowarzyszenia Autorów i Kompozytorów Scenicznych (ZAiKS).
W roku 2009, w Instytucie Historii na Wydziale Humanistycznym UMCS w Lublinie, obronił pracę doktorską pt. Dzieje Rejowca i dóbr rejowieckich w latach 1531-1867, w której dokonał szeregu sprostowań opinii i faktów oraz rewizji różnych poglądów na sprawy wyznaniowe, narodowościowe i gospodarcze, dotychczas funkcjonujących w historiografii polskiej. Dokonał także odkrycia wielu nowych wydarzeń, nie tylko o charakterze regionalnym.
W latach 2010-2013 kierował Szkolnym Punktem Konsultacyjnym przy Ambasadzie RP w Berlinie. W ostatnich latach pracował w Urzędzie Wojewódzkim w Lublinie, a społecznie sprawował funkcję radnego Gminy Rejowiec.
Marian Janusz Kawałko był mistrzem wiersza klasycznego. Spośród uznanych współczesnych lubelskich poetów sięgał chyba najczęściej po wiersz metryczny. Odważnie w swoich utworach toczył spory, szczególnie na płaszczyźnie filozoficznej, ze Zbigniewem Herbertem, bodaj najwybitniejszym współczesnym poetą klasycznym w wymiarze duchowym. Był również znakomitym tłumaczem poezji Rainera Marii Rilkego.
Na rejowiecki konkurs swoje wiersze o cechach klasycznych nadesłała ponad setka autorów z różnych stron Polski. Jury w składzie: prof. Józef F. Fert (poeta, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, badacz twórczości Cypriana K. Norwida – przewodniczący jury), Henryk Radej (poeta, krytyk literacki, publicysta – członek jury) oraz Waldemar Taurogiński (wydawca, współorganizator konkursu, sekretarz jury) przyznało Nagrodę Główną – Statuetkę BIAŁEGO KRUKA Krzysztofowi Ziemskiemu z Zielonej Góry za zestaw wierszy opatrzony godłem „Anolis” (Laureat jest polonistą, nauczycielem jednej ze szkół w Babimoście). Ponadto jury przyznało dwa wyróżnienia: I wyróżnienie trafiło do rąk Grzegorza Wołoszyna ze Stalowej Woli (także polonisty i nauczyciela) za zestaw wierszy oznaczony godłem „Fantom”, zaś II wyróżnienie otrzymał Władysław Katarzyński (dziennikarz z Olsztyna) za zestaw wierszy opatrzony godłem „Luzak”.
Rejowiecka Biesiada Poetycka miała iście klasyczną oprawę. Odbywała się w salach pięknego klasycystycznego Pałacu Zaleskich w Rejowcu. W przygotowanej przez rejowiecką młodzież inscenizacji, wskrzeszony Mikołaj Rej, wręczał symboliczne klucze kolejnym rodom. Ostatnim, który je odebrał był Tadeusz Górski – Burmistrz Rejowca. Jak na gospodarza przystało Tadeusz Górski, witając uczestników poetyckiego święta, wyraził przekonanie, że konkurs im. Mariana Janusza Kawałki na stałe zostanie wpisany w kalendarz najważniejszych wydarzeń miasta Rejowiec.
Na program biesiady składały się ponadto: poranna msza św. w intencji Patrona konkursu i złożenie kwiatów na Jego grobie, a w pałacu recytacje nagrodzonych wierszy i utworów Patrona konkursu w wykonaniu samych laureatów i poetów z Chełmskiej Grupy Literackiej „Lubelska 36” przeplatane wspomnieniami o rejowieckim poecie. Imprezie towarzyszyło wydanie publikacji pokonkursowej pt. Antologia Białego Kruka 2018, w której oprócz nagrodzonych wierszy umieszczono najlepsze utwory poetyckie 27 poetów rywalizujących w rejowieckim konkursie.
W związku z ogłoszoną żałobą narodową po zamordowanym Prezydencie Gdańska organizatorzy zastąpili zaplanowany wcześniej koncert Michała Pastuszaka multimedialną prezentacją 50 sylwetek poetów ziemi chełmskiej umieszczonych, w wydanej z okazji 100. Rocznicy Odzyskania Niepodległości antologii Mojej Biało-Czerwonej.
Niech podsumowaniem tej krótkiej relacji z udanego artystycznie i literacko nowego konkursu poetyckiego na ziemi chełmskiej o zasięgu ogólnopolskim będzie fragment uzasadnienia wyboru najlepszych utworów dokonany przez Przewodniczącego jury, profesora Józefa Franciszka Ferta, który stwierdził: Marian Janusz Kawałko, patron rejowieckiego konkursu, który mniemam będzie miał wiele odsłon, na pewno cieszy się „z góry” ze zmartwychwstania tradycyjnego wierszowania w jego rodzinnym mieście, w którego imię wpisana jest autentyczna historia polskiej poezji, tak istotnie naznaczona talentem Mikołaja Reja.
Waldemar Taurogiński
Zdjęcia: Robert Gałan
Krzysztof Ziemski (Zielona Góra)
Nagroda Główna – Statuetka BIAŁEGO KRUKA
Wierzba
(niby z Leśmiana )
Gdy przez okno patrzyłem na wierzbę sękatą,
Na jej włos rozpuszczony i suknię chropawą,
To za dnia do mieszkania przychodziło lato,
A wieczorem niepokój sączył się niemrawo.
Była wierzba świadkinią najpiękniejszych wspomnień,
Pamiętała mej żony pragnienia dziewczęce,
Gdy w ciemności-radości przychodziła do mnie
I we śnie powierzała swe usta i ręce.
Była wierzba domowa świadkinią pieszczoty,
Tak już miało być zawsze, na wskroś bezustannie,
Szmery miała i cienie podawać przez dotyk,
A uśmiechy i czucia przechowywać dla mnie.
Aż przyszli dnia któregoś straszni ludzie z piłą
I – nie patrząc jej w oczy – obcięli ramiona,
I rzucili się na nią, jakby życie było
Nieprzerwaną i stałą nauką, jak konać.
I sfrunęły jej z oczu ptaków łzy skrzydlate,
I udały się w podróż ważniejszą niż wszystko,
I umierać jej przyszło we wtorek nad latem,
I rozlało się wokół głuche drzewowisko!
Potem zdarli jej martwej czuprynę krzaczastą –
Gdzież ci teraz – nieszczęsna! – zmartwychwstać
w dniu trzecim?
Łka w żałobie po tobie obolałe miasto,
A ja z okna podziwiam kontener na śmieci.
