Podczas remontu szkół Vetterów nad jednym z wejść odkryto fragment napisu: „Hart aber gerecht”. – To pozostałość po garnizonie litewskich strażników obozu koncentracyjnego na Majdanku, którzy stacjonowali w tym miejscu – mówi Benon Bujnowski, wicedyrektor Młodzieżowego Domu Kultury Nr 2, mieszczącego się tuż obok szkoły, który przypadkiem natknął się na napis. – Może warto przypomnieć mieszkańcom tę historię – dodaje.
Benon Bujnowski odkrył napis, gdy szukał w szkole kierowcy samochodu, blokującego wyjazd z podwórka, w którym mieści się zarówno szkoła Vetterów, jak i Młodzieżowy Dom Kultury Nr 2.
– Te gotyckie litery od razu mnie zaciekawiły. Ostatnio zgłębiałem materiały dotyczące tajnego nauczania w Lublinie. Znam też dobrze wojenną historię szkoły. Mieścił się w niej garnizon litewskich strażników z obozu koncentracyjnego na Majdanku. Zwróciłem się o pomoc w rozszyfrowaniu napisu „Hart aber gerecht” do tłumaczki germanistki Magdaleny Kurkowskiej z Warszawy. Kontaktowałem się także z dyrekcją muzeum na Majdanku. W nr 20 „Zeszytów historycznych” znajdują się dwa obszerne artykuły dotyczące garnizonu litewskich strażników obozu koncentracyjnego na Majdanku – mówi Benon Bujnowski.
Co oznacza napis: „Hart aber gerecht”? – „Twardy/surowy, ale sprawiedliwy”. Ta maksyma jest używana do dzisiaj. Oczywiście w czasach narodowego socjalizmu wiązała się z kultem siły i bezwzględności , a także z całą nazistowską „moralnością” – tłumaczy B. Bujonowski.
Mówił o niej Himmler w swoich przemówieniach do oficerów SS:
– „Chciałbym tu w waszej obecności zupełnie szczerze powiedzieć o niezwykle trudnym problemie. Powinniśmy raz otwarcie poruszyć tę kwestię, nigdy nie będziemy jednak o niej mówić publicznie […] Chodzi mi o ewakuację Żydów, o eksterminację narodu żydowskiego. Należy to do spraw, o których tylko łatwo jest mówić. – ‘Naród żydowski zostanie wytępiony’, mówi każdy towarzysz partyjny, ‘jest to jasno napisane w programie naszej partii, eliminacja Żydów, wytępienie ich, zrobimy to’. A potem wszyscy przychodzą, całe 80 milionów przyzwoitych Niemców, i każdy ma swojego uczciwego Żyda. To jasne, inni Żydzi to świnie, ale ten jeden jest wspaniały. I z wszystkich, którzy tak mówią, żaden nie widział, nie przeżył tego. Większość z was wie, co to znaczy widzieć stos stu, pięciuset czy tysiąca zwłok. Dzięki temu, że znosimy takie rzeczy, a jednocześnie – nie licząc wyjątków wynikających z ludzkiej słabości – pozostajemy przyzwoitymi ludźmi, jesteśmy tacy twardzi”
– Benon Bujnowski przytacza cytat z przemówienia Himmlera, wygłoszonego 4 października 1943 roku w Poznaniu w czasie zjazdu Gruppenführerów. Cyt. za Internationaler Militärgerichtshof (= Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze), Der Prozess gegen die Hauptkriegsverbrecher, Norymberga 1948, t. 29, s. 145 (1919-PS).
W przemówieniu do SS na początku inwazji na Polskę Himmler mówił też o tym, że trzeba być twardym, nawet jeśli trzeba będzie mordować kobiety i dzieci.
– Taki był kontekst tej sentencji, którą codziennie widzieli członkowie litewskich jednostek wartowniczych z Majdanka. Miała ona zapewne utwierdzać ich w przekonaniu, że czynią słusznie i sprawiedliwie, nawet jeśli są bezwzględni wobec więźniów. Aż czuję ciarki na plecach – dodaje B. Bujowski.
Napis „Hart aber gerecht” to nie pierwsze „znalezisko” podczas trwającego już ponad rok kompleksowego remontu szkoły, ufundowanej przez braci August i Juliusz Vetterów, a funkcjonującej w budynku przy ulicy Bernardyńskiej 14 od 1906 r.
W połowie ubiegłego roku głośno było o odnalezieniu mumii znalezionej w szafie pancernej za filarem. Sensacyjne odkrycie okazało się być… kością piszczelową.
Jaki los czeka odkryty niedawno napis? Według naszych informacji po obejrzeniu przez wojewódzkiego konserwatora zabytków ma zostać sfotografowany, opisany i …zamalowany. Czy rzeczywiście tak będzie? Dariusz Kopciowski, wojewódzki konserwator zabytków w piątek nie znalazł chwili na rozmowę z nami, prosząc o telefon w poniedziałek. LB
