Koniec roku to nie tylko czas podsumowań i planów na przyszłość, ale także ostatni moment na dochodzenie swoich praw majątkowych.
Zbliżający się 31 grudnia przypomina o kluczowym terminie przedawnienia roszczeń majątkowych. Upewnij się, czy Twoje roszczenia nie przepadają wraz z końcem tego roku!
Przedawnienia roszczeń – o co chodzi?
Przedawnienie roszczeń to instytucja prawa cywilnego, która określa, jak długo wierzyciel ma prawo dochodzić swoich roszczeń wobec dłużnika. Po upływie określonego w przepisach czasu, roszczenie staje się przedawnione. Oznacza to, że dłużnik może skutecznie uchylić się od jego zaspokojenia, jeśli powoła się na przedawnienie.
Przedawnienie nie oznacza, że roszczenie przestaje istnieć. Nadal jest ono ważne, ale staje się tzw. roszczeniem naturalnym. Wtedy wierzyciel nie może jednak zmusić dłużnika do zapłaty, korzystając z drogi sądowej. Prawo daje więc dłużnikowi ochronę przed odpowiedzialnością nieograniczoną czasowo.
Ogólne zasady przedawnienia w polskim prawie
Przedawnienie roszczeń to kluczowy temat w polskim prawie cywilnym. Przepisy dotyczące przedawnienia są zawarte w Kodeksie cywilnym, w artykułach od 117 do 125. Te przepisy określają zasady, na jakich roszczenia mogą być uznane za przedawnione oraz jakie są standardowe terminy przedawnienia.
Jedną z najważniejszych zasad jest to, że sąd uwzględnia przedawnienie jedynie na zarzut dłużnika. Oznacza to, że jeśli dłużnik nie zgłosi zarzutu przedawnienia, sąd może rozpatrzyć sprawę, jakby roszczenie było aktualne. Dlatego dłużnik ma obowiązek samodzielnie podnieść ten zarzut, aby móc skorzystać z ochrony, jaką daje przedawnienie.
Standardowe terminy przedawnienia wynoszą sześć lat. Po upływie tego czasu dłużnik ma prawo odmówić spełnienia świadczenia, powołując się na przedawnienie.
W przypadku roszczeń o świadczenia okresowe, takich jak raty kredytów czy opłaty za usługi, termin ten skraca się do trzech lat. To oznacza, że roszczenia, które powtarzają się cyklicznie, mają znacznie krótszy czas na dochodzenie.
Ważne jest też to, że termin przedawnienia liczy się od dnia, kiedy roszczenie stało się wymagalne. Co oznacza, że bieg przedawnienia liczy się od momentu, gdy dłużnik miał obowiązek spełnić swoje zobowiązanie.
Warto zwrócić też uwagę na art. 117 par. 2(1) Kodeksu cywilnego, który został wprowadzony w 2018 roku. Mówi on o tym, że “Po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi.”
Czyli mówiąc wprost – jeśli dług konsumenta jest przedawniony, konsument ma prawo odmówić jego zapłaty, a wierzyciel nie będzie mógł już starać się o wyegzekwowanie roszczenia.
Co ciekawe, nawet pomimo wprowadzenia tego przepisu, w praktyce wiele spraw o roszczenia przeciwko konsumentom wciąż się zdarza. Wierzyciele często dochodzą od konsumentów roszczeń, które są już przedawnione. Takie sytuacje kończą się nierzadko w sądzie.
Dlatego, gdy otrzymasz wezwanie do zapłaty lub jakiekolwiek pismo dotyczące roszczenia, które może być przedawnione, zawsze warto skonsultować się z dobrym adwokatem. Ważne jest także określenie, czy w danym stosunku prawnym jesteś konsumentem, nawet jeśli prowadzisz działalność gospodarczą.
Dlaczego koniec roku jest szczególny?
Koniec roku kalendarzowego, a dokładnie 31 grudnia, ma istotne znaczenie w kontekście przedawnienia roszczeń. Zgodnie z art. 118 Kodeksu cywilnego, jeżeli ostatni dzień terminu przedawnienia przypada na dzień wolny od pracy, termin ten przesuwa się na pierwszy dzień roboczy.
Jednak w praktyce wiele roszczeń przedawnia się właśnie z końcem roku, co czyni tę datę kluczową zarówno dla wierzycieli, jak i dłużników.
Przepisy prawa cywilnego wskazują, że terminy przedawnienia są ściśle określone i zależą od rodzaju roszczenia. Na przykład, roszczenia majątkowe w sprawach cywilnych przedawniają się co do zasady po 6 latach, natomiast roszczenia okresowe i związane z działalnością gospodarczą – po 3 latach.
W przypadku umów zawartych kilka lat wcześniej, ich przedawnienie często przypada właśnie na koniec roku kalendarzowego. Dlatego 31 grudnia jest datą ostateczną, o której należy pamiętać.
Jeśli wierzyciele zaniedbają podjęcie odpowiednich działań, takich jak złożenie pozwu lub przerwanie biegu przedawnienia, mogą utracić możliwość skutecznego dochodzenia swoich roszczeń. Przedawnienie nie oznacza, że roszczenie przestaje istnieć, ale staje się – wspomnianym na początku – roszczeniem naturalnym, co oznacza, że wierzyciel nie może dochodzić go na drodze sądowej.
Dla dłużników z kolei, działa to pozytywnie w drugą stronę.
To moment, w którym mogą sprawdzić, czy roszczenia wobec nich nie uległy przedawnieniu. Jeśli tak się stało, mogą podnieść w sądzie zarzut przedawnienia, co skutecznie uniemożliwi wierzycielowi uzyskanie wyroku zasądzającego.
Warto jednak pamiętać, że zarzut przedawnienia nie działa automatycznie – musi zostać zgłoszony w toku postępowania.
Szczególną uwagę należy zachować w sprawach gospodarczych, gdzie terminy przedawnienia są krótsze i wynoszą tylko 3 lata. Dotyczy to zwłaszcza umów handlowych czy innych zobowiązań wynikających z prowadzenia działalności gospodarczej.
Jak przerwać bieg przedawnienia?
Przedawnienie ogranicza możliwość dochodzenia roszczeń po upływie określonego czasu, dlatego warto znać sposoby na jego przerwanie.
Wniesienie pozwu do sądu
Najpewniejszym sposobem przerwania biegu przedawnienia jest wniesienie pozwu do sądu. Z chwilą złożenia pozwu czas przedawnienia przestaje biec. W praktyce oznacza to, że czas, który upłynął do momentu wniesienia pozwu, nie jest już liczony.
Pozew musi być starannie przygotowany, zawierać żądanie oraz uzasadnienie faktyczne i prawne. Ważne jest, aby spełniał wszystkie wymogi formalne, co zapewni jego skuteczność w przerwaniu biegu przedawnienia.
Zawarcie ugody
Zawarcie ugody to kolejna metoda na przerwanie przedawnienia. Ugoda to dobrowolne porozumienie stron dotyczące rozwiązania sporu. Może być zawarta zarówno przed sądem, jak i poza nim. Żeby ugoda była skuteczna, powinna być sporządzona na piśmie i podpisana przez obie strony.
Rozpoczęcie mediacji lub wystąpienie z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej
Mediacja oraz zawezwanie do próby ugodowej to alternatywne sposoby rozwiązywania sporów, które również przerywają bieg przedawnienia.
Mediacja polega na poszukiwaniu porozumienia z pomocą neutralnego mediatora. Jest to proces polubowny, który może zakończyć się ugodą.
Zawezwanie do próby ugodowej to formalne wezwanie drugiej strony do zawarcia ugody, które można złożyć w sądzie.
Obie te metody mają na celu uniknięcie długotrwałego procesu sądowego.
Materiał partnera
