400 lat parafii w Gorzkowie

Parafia pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Gorzkowie obchodzi w tym roku jubileusz 400-lecia.

W uroczystej sumie, 5 października, z okazji 400-lecia parafii uczestniczyły tłumy wiernych, a także przedstawiciele władz samorządowych, m.in: Marcin Szewczak – członek zarządu województwa lubelskiego, Piotr Cichosz – wójt gminy Gorzków, przewodniczący rady gminy Waldemar Krzyżanowski, Mariusz Frąc – członek zarządu powiatu krasnostawskiego. Homilię wygłosił metropolita lubelski ks. abp. Stanisław Budzik, który przypomniał historię parafii i jej rolę oraz znaczenie w budowaniu lokalnej wspólnoty. Liturgię wzbogacił swoim występem Chór Soli Deo z Parafii Przenajświętszej Trójcy ze Stalowej Woli.

Dostępne dokumenty wskazują, że pierwszy kościół (drewniany) obrządku łacińskiego stanął w Gorzkowie na przełomie 1403/1404 roku, a jego fundatorem był właściciel Gorzkowa, podkanclerzy koronny Mikołaj Trąba. Mandat na konsekrację kościoła parafialnego w Gorzkowie pw. św. Stanisława Męczennika wydał w 1406 r. arcybiskup halicki Jakub Strepa. W Gorzkowie było w tym czasie prawdopodobnie tylko 5 rodzin katolickich, a nieznaną ilość pozostałych określono jako schizmatyków (czyli innowierców, głównie prawosławnych). Okres reformacji przyniósł straty w dobrach kościelnych. W 1568 r. rozgrabiono kościół w Gorzkowie, a proboszcza wypędzono.

Kościół zamieniono na zbór kalwiński (budynek zniszczono doszczętnie po roku 1604). Dopiero kontrreformacja w czasach Zygmunta III Wazy przyniosła nawrót szlachty na katolicyzm. W 1623 r. ówczesny, nawrócony na katolicyzm, dziedzic wsi – Stanisław Gorzkowski – zbudował na terenach wsi Gorzków nowy kościół murowany. Akt erekcyjny kościoła nabrał mocy urzędowej po zatwierdzeniu w 1626 przez biskupa chełmskiego Macieja Łubieńskiego. W okresie XVII i XVIII w. przy kościele działały biblioteka parafialna, szpital, przytułek dla ubogich, oraz bractwa różańcowe i Trójcy Świętej. 26 października 1795 r. proboszcz parafii, ksiądz Jan Wierzbicki, poświęcił nowy cmentarz gorzkowski, wybudowany przy drodze do Wielkopola naprzeciw wsi Zamostek.

Poprzedni stary cmentarz znajdował się przy samym kościele. Następca plebana, zasłużony dla historii Gorzkowa proboszcz Grzegorz Wężyk, zbudował m.in. w 1801 r. dzwonnicę trójdzwonną przy kościele. Zawieszone w niej dzwony padały łupem wojsk zaborczych i musiały być odtwarzane, ostatnio w XX wieku. W 1828 r. rozebrano grożącą zawaleniem wieżę frontonową kościoła. Kolejną ważną datą w historii parafii był rok 1863, kiedy parafianie gremialnie poparli powstanie styczniowe, a proboszcz Franciszek Drewnowski wziął w nim czynny udział.

Rok 1885 przyniósł rozbudowę kościoła – do istniejącej nawy dwuprzęsłowej dobudowano w kierunku zachodnim dalsze cztery przęsła. Kolejne ważne wydarzenia z historii parafii pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika to: 1922 r. – remont dachu i pokrycie blachą, 1945 r. – restauracja całego budynku, 1954 r. – malowanie budynku i pokrycie blachą ocynkowaną sygnaturki, 1973/4 r. – remont dachu oraz malowanie całego kościoła, 1990 r. – odsłonięcie w kościele tablicy pamiątkowej ku czci ofiar II wojny światowej, 2014 r. – remont wnętrza kościoła, 2018-2022 – odnowienie ołtarza głównego. Aktualnie również prowadzony jest remont dachu świątyni i sygnaturki wraz z wymianą ocynkowanego poszycia na miedziane.

Niezwykle cenne jest również parafialne archiwum, które zawiera księgę zaślubionych od 1724 r., akta urodzonych od 1810 r., kronikę parafialną i księgi wizytacji kanonicznych od 1920 r. (kg)