Po prześwietleniu danych Głównego Urzędu Statystycznego wyłania się obraz Chełma z jego jasnymi i ciemnymi stronami. Niestety, tych pierwszych jest mniej. Porównując średnie dla województwa lubelskiego i kraju mamy wyższą przestępczość i bezrobocie, więcej rozwodów i samobójstw, mniejsze zarobki oraz niższy wskaźnik dynamiki demograficznej i zawieranych małżeństw. Do tego, przeciętny Kowalski z Polski jest młodszy niż statystyczny chełmianin, na którego jednak przypada większa powierzchnia mieszkaniowa.
Wszystkie przedstawione w tym artykule dane opierają się na statystyce Głównego Urzędu Statystycznego z końca grudnia 2021 r. i są dostępne na portalu internetowym „Polska w liczbach”. W opracowaniu tym napisano, że Chełm jest „niewielkim” miastem, w którym w latach 2002-2021 liczba mieszkańców zmalała o 12,3 proc. Z wyliczeń pracowników GUS wynika, że średni wiek mieszkańców Chełma wynosi 44,8 lat i jest nieznacznie większy od średniego wieku mieszkańców województwa lubelskiego oraz większy od średniego wieku mieszkańców całej Polski (średni wiek mieszkańca woj. lubelskiego wynosi 42,6 lat, a mieszkańca kraju 42,2 lat). Średni wiek kobiety w Chełmie to 47, a mężczyzny – 42,3 lata. Prognozowana przez GUS liczba mieszkańców Chełma w 2050 r. wynosi zaledwie 42 634, z czego szacuje się, że 21 993 to będą kobiety, a 20 641 mężczyźni. Obecnie 53,2 proc. mieszkańców miasta stanowią kobiety, a 46,8 proc. to mężczyźni.
Przodujemy w rozwodach
Z roku na rok rośnie w Chełmie liczba rozwodów. Już w 2016 r. Urząd Statystyczny w Lublinie wskazywał, że Chełm pod tym względem prowadzi w województwie lubelskim (rozwiodło się wtedy 165 par), a według raportu z 2017 r. w przeliczeniu na 1000 osób najczęściej w województwie także rozwodzili właśnie chełmianie. W 2018 r. w Chełmie odnotowano jeszcze większą liczbę rozwodów niż w latach poprzednich (było ich wtedy 171). Ze statystyk wynika, że do rozwodów najczęściej dochodzi u nas z powództwa żon, a najczęstsze przyczyny rozwodów podawane przez urząd statystyczny to „niezgodność charakterów”.
Z najnowszych ustaleń GUS wynika, że w 2021 r. w Chełmie odnotowano 2 rozwody przypadające na 1000 mieszkańców. Jest to znacznie więcej od wartości dla województwa lubelskiego oraz dla kraju. W tym samym okresie chełmianie zawarli 237 małżeństw, co odpowiada 3,9 małżeństwom na 1000 mieszkańców. To mniej od wartości dla województwa lubelskiego oraz znacznie mniej od wartości dla Polski. Według danych GUS 27,7 proc. chełmian jest stanu wolnego, 56 proc. żyje w małżeństwie, 6,2 proc. mieszkańców jest po rozwodzie, z kolei 9,7 proc. to wdowy lub wdowcy.
Dużo zgonów, mało urodzeń
Chełm ma ujemny przyrost naturalny wynoszący -460. Odpowiada to przyrostowi naturalnemu -7,57 na 1000 mieszkańców Chełma. Tendencja drastycznego wzrostu liczby zgonów i spadku liczby urodzeń wyłania się z danych Urzędu Stanu Cywilnego w Chełmie, przesłanych nam przez chełmski ratusz. W 2016 r. w Chełmie zmarło 1302 osób (urodziło się 691 dzieci), w 2017 r. – 1314 zgonów (749 narodzin), w 2018 r. – 1331 zgonów (746 narodzin), w 2019 r. – 1193 zgony (708 narodzin), w 2020 r. – aż 1420 zgonów (679 narodzin). Zatrważające jest to, że w 2021 r. odnotowano w Chełmie najwięcej zgonów od 2016 r. – tj. 1657, podczas gdy narodziło się najmniej od 2016 r. dzieci – 615.
Trzeba jednak pamiętać, że chodzi tu o wszystkie zgony i urodzenia w Chełmie, do których najczęściej dochodzi w chełmskim szpitalu, więc dane te obejmują nie tylko mieszkańców samego Chełma, ale i jego okolic. Z kolei, od 1 stycznia do 26 października br. zmarły 642 osoby zameldowane na pobyt stały w Chełmie.
Na 1000 ludności Chełma przypada 13,93 zgonów. Jest to nieznacznie mniej od średniej dla województwa oraz porównywalnie do wartości dla kraju. Współczynnik dynamiki demograficznej, czyli stosunek liczby urodzeń żywych do liczby zgonów wynosi 0,46 i jest znacznie mniejszy od średniej dla województwa oraz od współczynnika dynamiki demograficznej dla całego kraju. Z danych za 2021 r. wynika, że 46,2 proc. zgonów w Chełmie spowodowanych było chorobami układu krążenia, 21,9 proc. nowotworami, a 2,7 proc. chorobami układu oddechowego.
Samobójstwa powyżej średniej wojewódzkiej i krajowej
Niepokoi też liczba samobójstw w Chełmie. W GUS wyliczyli, że w 2021 r. liczba prób samobójczych w Chełmie wynosiła 54 w przeliczeniu na 100 tys. ludności, podczas gdy w województwie lubelskim współczynnik ten jest o wiele niższy, bo wynosi 35, a w kraju 36. Zgonów spowodowanych samobójstwem było aż 36 i ta liczba też dwukrotnie przewyższa średnią dla kraju i województwa. Większość mieszkańców Chełma, którzy postanowili odebrać sobie życie powiesiła się.
Odnotowano pojedyncze przypadki zatrucia gazem lub spalinami, przedawkowania leków, rzucenia się z wysokości lub pod pociąg. Zdecydowana większość samobójców to mężczyźni. Jako powody samobójstw dokonywanych w Chełmie w opracowaniu GUS podano choroby i zaburzenia psychiczne, choroby „fizyczne”, przemoc w rodzinie, nieporozumienia z bliskimi, ale najwięcej przypadków figuruje w rubryce „powody nieustalone”. Najwięcej samobójstw było wśród osób w grupie wiekowej 30-49 lat.
Stan cywilny nie jest tu żadnym determinantem, bo wśród samobójców z Chełma jest mniej więcej po tyle samo osób po ślubie, bez ślubu, jak i rozwiedzionych. Za to samobójstwa popełniało dużo mniej osób z wyższym wykształceniem.
Plusem więcej mieszkań
Z danych GUS wynika, że w 2021 r. w mieście oddano do użytku 97 mieszkań, tj. 1,61 nowych lokali na 1000 mieszkańców. To wartość znacznie mniejsza od tej dla województwa lubelskiego oraz od średniej dla kraju. Przeciętna powierzchnia użytkowa nieruchomości oddanej do użytku w 2021 r. w Chełmie to 85,00 m kw i jest znacznie mniejsza od przeciętnej powierzchni użytkowej dla naszego województwa oraz mniejsza od przeciętnej powierzchni nieruchomości w Polsce.
Przeciętna liczba pokoi w nowo oddanych mieszkaniach w Chełmie to 4,14 i jest to porównywalne do średniej liczby „izb” dla województwa oraz więcej od przeciętnej liczby pokoi w kraju. Z ustaleń GUS wynika, że całkowite zasoby mieszkaniowe w Chełmie to 26 080 nieruchomości, a na 1000 mieszkańców przypada 427 mieszkań. Pozytywna wiadomość jest taka, że jest to wartość znacznie większa od średniej dla województwa lubelskiego oraz dla całej Polski.
Wysoki jest też wskaźniki zwodociągowania i skanalizowania. Biorąc pod uwagę instalacje techniczno-sanitarne 99,32 proc. mieszkań w Chełmie przyłączonych jest do wodociągu. 97,96 proc. nieruchomości wyposażonych jest w ustęp spłukiwany, 95,99 proc. mieszkań posiada łazienkę, 90,13 proc. korzysta z centralnego ogrzewania, a 64,10 proc. z gazu sieciowego.
Bezrobocie wyższe, a zarobki niższe od średniej województwa i kraju
Według danych GUS ponad połowa mieszkańców Chełma – 58,2 proc. jest w wieku produkcyjnym, 15,1 proc. w wieku przedprodukcyjnym, a 26,7 proc. mieszkańców jest w wieku poprodukcyjnym. Na 100 mężczyzn przypada 114 kobiet. W Chełmie na 1000 mieszkańców pracuje 219 osób. Według wyliczeń GUS jest to znacznie więcej od wartości dla województwa lubelskiego oraz znacznie mniej od wartości dla Polski. Co ciekawe, według oficjalnych statystyk 52,4 proc. wszystkich pracujących ogółem w Chełmie stanowią kobiety, a 47,6 proc. mężczyźni.
Tzw. bezrobocie rejestrowane w Chełmie wynosiło w 2021 r. 9,7 proc. (11,1 proc. wśród kobiet i 8,4 proc. wśród mężczyzn). Jest to znacznie więcej zarówno od stopy bezrobocia odnotowanego w województwie lubelskim oraz w kraju. W 2021 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w Chełmie wynosiło 4 945,78 zł, co odpowiada 82,4 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w Polsce. Zarobki chełmian pozostają niezmiennie niższe od średniej dla województwa i kraju.
Według danych GUS wśród aktywnych zawodowo mieszkańców Chełma 1 689 osób wyjeżdża do pracy do innych miast, a 1 650 pracujących przyjeżdża do pracy spoza gminy. 10,8 proc. aktywnych zawodowo mieszkańców Chełma pracuje w sektorze rolniczym (rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo), 19 proc. w przemyśle i budownictwie, a 24,1 proc. w sektorze usługowym (handel, naprawa pojazdów, transport, zakwaterowanie i gastronomia, informacja i komunikacja), a 3,6 proc. w sektorze finansowym (działalność finansowa i ubezpieczeniowa, obsługa rynku nieruchomości).
Większa przestępczość, ale i większa wykrywalność
W 2021 r. w Chełmie stwierdzono 1 723 przestępstw. Oznacza to, że na każde 1000 mieszkańców odnotowano 28,37 przestępstw. W GUS ustalili, że jest to wartość znacznie większa od średniej dla województwa lubelskiego oraz dla całej Polski.
Za to wskaźnik wykrywalności sprawców przestępstw dla wszystkich przestępstw ogółem w Chełmie wynosi 85,80 proc. i jest większy od wskaźnika wykrywalności w województwie lubelskim oraz znacznie większy od wskaźnika dla całego kraju. W przeliczeniu na 1000 mieszkańców Chełma najwięcej stwierdzono przestępstw przeciwko mieniu oraz o charakterze kryminalnym. W dalszej kolejności odnotowano przestępstwa o charakterze gospodarczym – oraz przeciwko życiu i zdrowiu. (opr. mo)
