(7-8 listopada) Delegacja powiatu włodawskiego odwiedziła gminę St. Georgen/Gusen w Górnej Austrii. Omówiono kwestie współpracy na niwie edukacji historycznej nauczycieli i młodzieży oraz w innych dziedzinach. Wizyta na zaproszenie strony austriackiej była przez nią w całości finansowana.
Gmina St. Georgen/Gusen oraz leżąca obok gmina Mauthausen to miejsca, gdzie w latach II wojny światowej istniały obozy pracy niewolniczej. Zginęły tam m.in. dziesiątki tysięcy Polaków, w tym bardzo duża grupa inteligencji.
Starosta włodawski Andrzej Romańczuk, który przewodniczył delegacji, był m.in. gościem specjalnym III Międzynarodowego Sympozjum Praw Ludzkich w St. Georgen, gdzie mówił o konieczności respektowania wartości humanistycznych w aspekcie tragicznej historii.
– Rokrocznie w listopadzie ma tutaj miejsce wyjątkowe wydarzenie, symbol umiłowania prawdy i doskonalenia demokracji – Międzynarodowe Sympozjum Praw Ludzkich. Przyjechałem z ziemi – miejsca, które dla wielu na świecie kojarzy się ze złowieszczą nazwą wsi Sobibór. Jesteśmy akurat tu w miejscu naznaczonym krwią tysięcy ofiar nazistowskiego szaleństwa po to, by pamięć o tych ofiarach była dla nas drogowskazem naszej wspólnej przyszłości; byśmy mogli ofiarom strasznych czasów II wojny światowej powiedzieć, że historia stała się dla nas matką mądrości.
Dzisiejszy świat, w którym żyjemy nie jest doskonały i potrzebuje zmian. Często jest tak, że rozwój wydarzeń – czy to w Polsce, czy w innym europejskim kraju – pokazuje odwrót od demokracji, wolności i ogólnoludzkich wartości. Najgorsze jest to, że szybko powtarzają się scenariusze z przeszłości, które dowodzą, że niewiele się nauczyliśmy i ciągle błądzimy, powtarzając te same błędy – mówił starosta.
Włodawska delegacja uczestniczyła również w rozmowach z burmistrzami St. Georgen/Gusen, Mauthausen i Langenstein z Górej Austrii oraz gośćmi z Toskanii we Włoszech i z Czech. Planowana jest współpraca nie tylko z Austriakami, ale także z przedstawicielami organizacji byłych więźniów z Włoch. W ciągu najbliższych dni zostanie wypracowana umowa partnerska, której efektem będzie m.in. wymiana młodzieży oraz uczestnictwo w przyszłocznej 75. rocznicy wyzwolenia obozów w Gusen i Mauthausen.
Stronę polska, poza włodawskim powiatem, reprezentowała również I sekretarz Ambasady Polskiej w Wiedniu – Katarzyna Wiśniewska-Rosik.
Umierali w niedługim czasie…
Konzentrationslager Mauthausen-Gusen to zespół niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych usytuowany w pobliżu miejscowości Mauthausen (ok. 20 km od Linzu w Austrii) – KL Mauthausen i Gusen (Gusen I i II), a od 1944 również w Lungitz (Gusen III). KL Mauthausen był pierwszym niemieckim obozem koncentracyjnym utworzonym poza granicami III Rzeszy, niedługo po „anschlussie” Austrii. Istniał od sierpnia 1938 do 5 maja 1945 r. Znaczące miejsce eksterminacji polskiej inteligencji w ramach tzw. Intelligenzaktion.
KL Mauthausen-Gusen należał do najcięższych obozów III Rzeszy. Według zeznań świadków (dla porównania) ludzie, którzy przyjeżdżali do tego obozu z Auschwitz-Birkenau umierali w niedługim czasie, a ci, którym udawało się przeżyć, zgodnie twierdzili, że byliby gotowi wracać do Auschwitz na kolanach. Począwszy od wiosny 1940 miał miejsce duży napływ więźniów z Polski, głównie ze środowisk inteligenckich, ponieważ podobóz Gusen ujęto w planie niszczenia polskiej inteligencji w ramach akcji Intelligenzaktion.
SS-mani nadzorujący budowę tego obozu w Gusen nazywali go „Vernichtungslager fur die polnische Intelligenz” – obóz zagłady dla polskiej inteligencji. W 1940 r. wśród więźniów Gusen przeważali Polacy, którzy stanowili 97% ogółu więźniów. Do końca funkcjonowania tego obozu Polacy stanowili w nim większość. W Gusen umieszczono także wielu powstańców warszawskich.
Według niepotwierdzonych informacji w obozie w Gusen przeprowadzano próby z nazistowską bronią jądrową. Dlatego m.in. ze względu na domniemaną wysoką promieniotwórczość niektóre sztolnie w Gusen są zamknięte dla zwiedzających. W przyszłym roku – z inicjatywy burmistrza St. Georgen/Gusen Ericha Wahla, ma powstać tam mauzoleum ofiar obozów koncentracyjnych Mauthausen/Gusen. (pk)
