Parki krajobrazowe świętowały okrągły jubileusz. Od 40 lat na straży przyrody

Dokładnie 23 marca br. minęło 40 lat od powołania czterech Parków Krajobrazowych: Chełmskiego, Poleskiego, Sobiborskiego i Strzeleckiego. Z tej okazji w Okunince zorganizowano konferencję naukową poświęconą temu świetnemu jubileuszowi.

Cztery parki: Chełmski, Poleski, Sobiborski i Strzelecki zostały utworzone w 1983 roku wraz z kilkoma innymi obszarami chronionymi ówczesnego województwa chełmskiego, w myśl koncepcji Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych. – Biorąc pod uwagę spójny system, mamy tu do czynienia w znacznej mierze z krajobrazem przyrodniczym, jedynie w niewielkim stopniu przekształconym przez człowieka – mówi Alicja Sulima z chełmskiego oddziału Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych. – Niektóre fragmenty stanowią również krajobrazy przyrodniczo-kulturowe, w których naturalne tereny leśne i bagienno-łąkowe przeplatają się z mozaiką użytków rolnych tworzących niewielkie pola. Niewątpliwie sielski krajobraz wzbogacają tu obiekty świadczące o  wieloetniczności i wielokulturowości obszaru. Występują tutaj liczne obiekty kultury materialnej: zabytkowe kościoły, cerkwie, klasztory, synagogi, zespoły dworskie i pałacowo-parkowe. Znajdziemy liczne miejsca pamięci walk partyzanckich, mogiły czy też obiekty świadczące o dawnym osadnictwie. Duże znaczenie krajobrazowe ma tutaj mała architektura sakralna, którą można spotkać właściwie na każdym kroku – opowiada Sulima.

Czwartkową (12 października) konferencję otworzył dyrektor ZLPK Paweł Łapiński wraz ze Zdzisławem Szwedem, członkiem zarządu województwa lubelskiego oraz prof. Józefem Zającem. Dyrektor rozpoczął również część konferencyjną wykładem o motywach przewodnich działalności ZLPK i udowodnił, że nawet najbardziej poważny temat naukowy można potraktować z wielkim poczuciem humoru, za co zebrał gromkie brawa. O walorach przyrodniczych chełmskich parków krajobrazowych opowiedziała Alicja Sulima. Po niej arcyciekawą mowę o największych atrakcjach Muzeum-Zespołu Synagogalnego we Włodawie, również okraszoną sporą dawką wysublimowanego humoru, wygłosił Bogusław Smolik w towarzystwie Aleksandry Romaszewskiej i Agnieszki Jaroszyńskiej-Lao. Pierwszą część panelu zakończyli: Janusz Holuk z chełmskiego oddziału RDOŚ, który opowiedział o początkach funkcjonowania pierwszego obszaru ekologicznego na Polesiu oraz Zbigniew Lubaszewski zabierając zebranych w wirtualną podróż po parkach krajobrazowych z PTTK.

Wśród prelegentów drugiej części konferencji znalazł się m.in. dr Bartłomiej Woźniak, który opowiedział o największym i jednocześnie najmniej znanym skarbie Lasów Sobiborskich, czyli o tajemniczej i bardzo rzadkiej sowie: puszczyku mszarnym, którego kilka par gniazduje właśnie na Polesiu. Rozstrzygnięto również konkurs fotograficzny „Polesie w obiektywie”. W piątek (13 października) uczestnicy konferencji zwiedzili największe atrakcje Włodawy oraz odwiedzili rezerwat żółwia błotnego w Żłobku.

Chełmski Park Krajobrazowy

Powstał by chronić duże kompleksy leśne oraz wilgotne łąki i torfowiska graniczące z suchymi, ciepłolubnymi murawami. W połączeniu z lekko pofalowaną rzeźbą terenu wpisują się w charakterystyczny krajobraz makroregionu Polesia Wołyńskiego. To tutaj, W Chełmskim Parku Krajobrazowym, w gęstwinie kłociowisk skrywa się jeden z największych skarbów Polesia – niewielki ptak, o wielkim znaczeniu – wodniczka.

Sobiborski Park Krajobrazowy

Powstał by chronić unikatowy krajobraz wschodniej części Pojezierza Łęczyńsko- Włodawskiego należącego do makroregionu Polesia Zachodniego. Piaszczyste wydmy porośnięte lasami, pomiędzy którymi, w obniżeniach znajdują się śródleśne jeziora i torfowiska. Taki układ siedliskowy sprzyja występowaniu gadów, wśród których wyróżnia się żółw błotny. To właśnie tutaj jego populacja jest najwyższa w Polsce. Podmokłe miejsca parku upodobała sobie również niezwykle tajemnicza sowa – puszczyk mszarny. Cały park, ze względu na swoje walory został włączony do międzynarodowego rezerwatu biosfery „Polesie Zachodnie”.

Strzelecki Park Krajobrazowy

Powstał by chronić rozległą dolinę Bugu oraz zwarty kompleks wielogatunkowego lasu, w którym zbiorowiskiem dominującym jest grąd subkontynentalny w odmianie wołyńskiej, skrywający jedną z najliczniejszych w Polsce populacji motyla: przeplatki maturny. Wszystkie istniejące tu siedliska wzajemnie się dopełniają, stanowiąc o wysokiej bioróżnorodności tego obszaru. Bliskość terenów podmokłych, wypełniających rozległe doliny rzeczne i sąsiedztwo lasów z dużym udziałem starodrzewu sprawia, że tereny te są ostoją ptaków o znaczeniu międzynarodowym, w tym majestatycznego orlika krzykliwego.

Poleski Park Krajobrazowy

Powstał by chronić unikatowy krajobraz części Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, z jego wyjątkowym bogactwem siedliskowym – mozaiką ekosystemów wodno-błotnych, łąkowych i leśnych. Dominują tutaj rozległe równiny akumulacji wodnolodowcowej, jeziorno-rozlewiskowej i torfowej, które decydują o odrębności krajobrazowej tego mezoregionu. Najlepiej poznaną grupą zwierząt są tutaj ptaki wodno-błotne, wśród których na szczególną uwagę zasługuje zagrożona wyginięciem kaczka podgorzałka. Na torfowiskach można spotkać roślinę owadożerną – rosiczkę okrągłolistną. (bm)