23 kwietnia Kościół będzie wspominał św. Wojciecha, biskupa i męczennika, jednego z trzech głównych patronów Polski – obok Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski i św. Stanisława ze Szczepanowa BM.
Św. Wojciech urodził się ok. 956 r. w Libicach, w Czechach. Pochodził z możnego, książęcego rodu Sławnikowiców, spokrewnionego przez Dąbrówkę z dynastią Piastów. Był w rodzinie przedostatnim z siedmiu synów. Jako dziecko poważnie zachorował i został ofiarowany na ołtarzu, a potem poświęcony służbie Bogu. Na bierzmowaniu, ze względu na swego mentora, arcybiskupa Magdeburga, przyjął jego imię – Adalbert i pod tym imieniem znany jest w krajach zachodnich. W roku 981 przyjął świecenia kapłańskie. Szybko, bo przed ukończeniem 30. roku życia, został biskupem diecezji praskiej.
Biskup z charakterem
Wbrew powszechnie przyjętemu zwyczajowi nie objął diecezji manifestacyjnie, z przepychem, ale boso. Skromne dochody biskup wydawał pomiędzy utrzymanie budynków i sprzętu kościelnego, potrzeby kleru katedralnego, a ubogich i więźniów, których sam odwiedzał, wysłuchując skarg i pomagając w licznych potrzebach. Wspierał budowę kościołów, stanowczo przeciwstawiał się rozwiązłości i wielożeństwu, handlowi niewolnikami z krajami muzułmańskimi, gdzie sprzedawano Słowian, a także przeciwstawiał się intrygom czeskiej szlachty, co doprowadziło do konfliktu z Bolesławem II z wrogiego rodu Przemyślidów. W związku z tym zatargiem Wojciech wyjechał do Rzymu i zrzekł się tam biskupstwa Pragi.
Śmierć w świętym gaju
Miał wyruszyć na pielgrzymkę do Jerozolimy, ale za namową greckiego pustelnika wstąpił do benedyktyńskiego klasztoru św. Bonifacego i Aleksego na rzymskim Awentynie. Potem wyruszył na misję do podbitej przez Węgry Słowacji. W związku z rzezią swojego rodu przez Przemyślidów nie chciał wrócić do Czech i w 996 roku, dzięki namowie cesarza Ottona III, w porozumieniu z Bolesławem Chrobrym trafił do Polski. Tu nawracał na wiarę chrześcijańską Wieletów i Prusów.
23 kwietnia 997 roku na terenie obecnej wsi o nazwie Święty Gaj k. Pasłęka, Wojciech został zaatakowany przez siedmiu Prusaków i ugodzony w serce włócznią. Dwóch towarzyszy Wojciecha puszczono wolno, natomiast, by zbezcześcić jego ciało, obcięto mu głowę i zatknięto na pal. Przywiózł ją potajemnie do Gniezna nieznany Pomorzanin, natomiast ciało, płacąc zlotem za wagę, wykupił Bolesław Chrobry, by pochować je uroczyście w Gnieźnie.
Wyniesienie Gniezna
Już w 999 roku Wojciech został kanonizowany przez papieża Sylwestra II. W 1000 roku z pielgrzymką do grobu świętego męczennika przybył cesarz Otton III. W Gnieźnie ustanowiona została metropolia arcybiskupia pod patronatem biskupa męczennika. Cesarz liczył, że wywiezie ciało świętego do Akwizgranu, ale otrzymał tylko relikwiarz z ramieniem św. Wojciecha. Część tego ramienia trafiła do Rzymu, a w wiele wieków później, na prośbę prymasa Polski Augusta Hlonda, relikwie rzymskie trafiły w 1928 roku do Gniezna. Było to o tyle ważne, że reszta ciała świętego została wywieziona z Polski do Czech w 1038 roku, po napadzie na Polskę księcia Brzetysława I. Do dzisiaj te szczątki znajdują się w katedrze św. Wita.
W Gnieźnie ku czci św. Wojciecha zostały zrobione słynne drzwi gnieźnieńskie, na których w 18 płaskorzeźbach wykonanych w brązie są przedstawione sceny z życia męczennika.
W ikonografii jest on przedstawiany w stroju biskupa, w paliuszu z pastorałem. Jego atrybuty to orzeł, wiosło i włócznia. Jest patronem archidiecezji gnieźnieńskiej, gdańskiej, warmińskiej oraz diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, ełckiej i elbląskiej oraz m. in. oprócz Polski ,też Czech, Prus i Węgier, a także Gniezna, Trzemeszna i Serocka oraz wielu świątyń.
Lubelskie miejsca kultu błogosławionego męczennika
W Lublinie znajdują się dwie świątynie pw. św. Wojciecha BM. Jedna z nich, przy ul. Kaczeńcowej 7, została konsekrowana 23 kwietnia 2018 roku przez abpa Stanisława Budzika, metropolitę lubelskiego. We wspomnianym kościele na osiedlu Łęgi od 2014 roku znajdują się relikwie pierwszego słowiańskiego męczennika. Przechowuje się je w tabernakulum odlanym z brązu.
Parafia przy ul Kaczeńcowe liczy obecnie 7508 wiernych. Dekret erekcyjny został wydany przez abpa Bolesława Pylaka 20 czewca1996 roku. Budowniczym i proboszczem został ks. Jacek Wargocki. W 1998 roku wzniesiono tymczasową kaplicę wraz z zapleczem mieszkalnym którą 19 kwietnia 1998 roku pobłogosławił abp Józef Życiński. Nowy kościół powstał według projektu architekta Jacka Jurgiela.
Druga z kolei świątynia pw. św. Wojciecha w Lublinie usytuowana jest na Podwalu. Ma długą i bogatą historię. W tej chwili jest to od 1962 roku kościół rektoralny, gdzie msze św. odbywają się tylko w niedzielę o godz. 9 i 11.30, ale początki kompleksu sakralnego i zespołu szpitalnego św. Łazarza sięgają lat 1599-1603, kiedy to poza murami miasta wybudowano drewniany kościół i zespół klasztorny. Po pożarze wybudowano w latach 1615-1650 murowany kościół i szpital. Tworzą one zamknięty czworobok budynków. Kościół to jednonawowa świątynia zakończona półkolistą absydą. Budowla należy do grupy kościołów reprezentujących pod względem stylu renesans lubelski.
Zarządzające kompleksem Bractwo św. Łazarza w 1721 roku popadło w zależność od kolegiaty św. Michała, a 15 lat później budowlę przejęły sprowadzone z Francji Siostry Miłosierdzia zwane szarytkami. Przebudowały kompleks na dwukondygnacyjny. Po niemal stuletnim użytkowaniu przeniosły się one jednak na ul. Staszica, natomiast budowlę przejął właściciel Dąbrowicy Stanisław Lingenau. Przez 88 lat, mimo dobudowy trzeciej kondygnacji, kompleks ulegał coraz większej ruinie, a wręcz dewastacji, gdyż w kościele mieścił się magazyn.
Dopiero w 1923 roku zajęli się nim Misjonarze Kresowi św. Franciszka. W 1926 roku odbudowaną świątynię konsekrował bp Marian Fulman. Z dawnego wyposażenia pozostał tylko obraz św. Wojciecha. Prace wykończeniowe trwały aż do 1930 roku. Przed wojną budynki przeszły w 1938 roku w ręce Sióstr Kanoniczek. W 1954 roku do kościoła trafiły przeniesione z Kaplicy Zamkowej pw. Świętej Trójcy trzy ołtarze. Są to najstarsze zabytki snycerstwa późnorenesansowego na Lubelszczyźnie. W ołtarzu głównym znajduje się namalowany przez Stanisława Janowieckiego w 1611 roku obraz przedstawiający scenę ukoronowania Matki Bożej.
Starsze, pochodzące z drugiej połowy XVI w., w ołtarzach bocznych, przedstawiają: Ukrzyżowanie Pana Jezusa i św. Antoniego. W roku 1976 utworzono przy kościele na Podwalu Dom Rekolekcyjny. Remont wnętrza trwał do 1981 roku. W latach 1989-94 przeprowadzono remont generalny. Aktualnie Dom Rekolekcyjny oferuje 63 miejsca. Działa w nim Archidiecezjalne Duszpasterstwo Rodzin oraz od 2008 roku swoją siedzibę ma oddział Europejskiej Fundacji Honorowego Dawcy Krwi „Krewniacy”.
Relikwie św. Wojciecha znajdują się na Lubelszczyźnie także od 2013 roku w bazylice pw. św. Wojciecha, w znanym z licznych cudów Sanktuarium Matki Bożej Kębelskiej w Wąwolnicy przy ul. Zamkowej 24.
Elżbieta Kasprzycka
