Te same miejsca, a wyglądają inaczej. Jan Kuwałek zderza stare fotografie Chełma z dzisiejszymi i zabiera nas w sentymentalną podróż. – Warto zerknąć na takie porównania. Po pierwsze dlatego, że pokazują zmieniające się otoczenie, a po drugie – pozwalają nam uświadomić sobie, że na dobrze znanych ulicach działa się historia – mówi.
Chełm na starych fotografiach robi wrażenie. Tym bardziej, gdy archiwalne zdjęcia zestawimy ze współczesnymi. Na taki pomysł wpadł 56-letni fotograf amator Jan Kuwałek. Na swojej stronie internetowej zamieszcza zdjęcia powstałe przez nałożenie dwóch fotografii (z przeszłości i współczesnej), które przenikają się, tworząc jeden wspólny obraz. Skąd taki pomysł? – Kiedyś, przypadkiem, natknąłem się na taką fotografię Amsterdamu. Postanowiłem spróbować w taki sam sposób przedstawić Chełm – opowiada. – Początkowo wydawało mi się, że to nic trudnego. Znalazłem w archiwach kilka ciekawych starych zdjęć i wyruszyłem na spacer z aparatem.
Okazało się jednak, że „dopasowanie” przeszłości do teraźniejszości nie jest takie łatwe. Przede wszystkim bardzo ważne jest miejsce, w którym kilkadziesiąt lat wcześniej stanął fotograf.
– Bywa tak, że ciężko zrobić zdjęcie dokładnie w tym samym miejscu. A to przeszkadza ulica, a to wybudowany w tym miejscu budynek. A gdy już ustawisz się idealnie, okazuje się, że obiektyw, którego kiedyś użył fotograf jest zupełnie inny niż mój. W efekcie, zdjęcie nie pokrywa się tak jak powinno – mówi J. Kuwałek.
Godziny pracy w terenie i przed komputerem dały jednak pożądany efekt. – Nie spodziewałem się, że te zdjęcia będą cieszyły się takim zainteresowaniem – mówi fotograf. Zdradza także, że dostał propozycję, by przygotować całą wystawę takich nietypowych zdjęć w Chełmskiej Bibliotece Publicznej. (mg)
Dworzec w Chełmie po sowieckim bombardowaniu w 1944 r.
Na zdjęciu sprzed lat widzimy okazały, murowany dworzec z czerwonej cegły i biegających w popłochu niemieckich żołnierzy, którzy w 1944 roku wycofywali się z Chełma.
– W tym czasie dworzec był bombardowany przez lotnictwo rosyjskie, jednak ostatecznie to właśnie Niemcy wysadzili go w lipcu 1944 roku. Zdjęcie mogło zatem zostać zrobione na kilka miesięcy, albo nawet tygodni czy dni przed jego zniszczeniem – opowiada Zbigniew Lubaszewski, chełmski historyk i regionalista.
Dworzec, który znamy dzisiaj, w formie modernistycznego pawilonu wybudowano w latach 1959-60, a zmodernizowano w 2001 roku.
Plac Łuczkowskiego – początek XX wieku
Niezmiennie od ponad wieku, centralnym punktem Chełma jest dawny rynek noszący od okresu międzywojennego imię znanego chełmskiego społecznika dr Edwarda Łuczkowskiego. Na starej pocztówce, której w swoich domowych zasobach posiada Jan Kuwałek, widzimy na środku placu budynek, który stoi w miejscu dzisiejszej studni.
– To budynek, który powstał po powstaniu styczniowym w miejscu dawnego ratusza. Był to kompleks sklepików żydowskich, zwany potocznie „Okrąglakiem”. Istniał do 1939 roku. Oficjalnie przyczyną jego rozbiórki był zły stan techniczny – mówi Zbigniew Lubaszewski.
Brama Uściługska – ok. 1910 rok
Brama Uściługska, wchodząca w skład zespołu katedralnego na Górze Chełmskiej, jest najstarszą budowlą miasta i jedynym zachowanym w całości obiektem będącym częścią dawnych obwarowań miejskich. Została zbudowana w 1616 roku. Pełniła funkcję obronną. Przebudowano ją w połowie XVIII wieku nadając wystrój barokowy.
Na fotografii sprzed blisko wieku widzimy ją z drewnianą dobudówką, którą wyburzono dopiero w latach 60, XX w., kiedy to otwarto bramę na powstające osiedle Dyrekcja.
Przejście między ul. Pocztową a Uściługską przed II wojną światową
– Kiedyś było to część miasta bardzo szczelnie zabudowana. Na zdjęciu sprzed lat widzimy zarys budynków, które otaczały schody przy ul. Pocztowej. Po II wojnie światowej zostały rozebrane – opowiada chełmski historyk i regionalista.
Przed schodami gromadzą się tłumy mieszkańców, którzy zaopatrywali się w wodę z miejskich studni.
