Ożywią tradycję

W piątek (4 czerwca) w Wyrykach powstała Szkoła Mistrza Tradycji. To niezwykłe zadanie realizuje Stowarzyszenie Aktywności Obywatelskiej Koalicja Kulturalna. Celem przedsięwzięcia jest ożywienie niegdyś bardzo popularnych na tym terenie tradycji tkackich.

O idei utworzenia Szkoły Mistrza Tradycji w Wyrykach opowiada Justyna Torbicz – wiceprezes stowarzyszenia, pomysłodawca i koordynator realizacji zadania. – Jak wynika z opowieści wielu mieszkańców Wyryk, przynajmniej od lat dwudziestych poprzedniego stulecia wieś Wyryki i inne obszary z terenu gminy należały do bardzo silnie rozwiniętych pod względem tkactwa.

Ze względu na dobrą jakość i oryginalność wzorów tkactwo rozwinęło się do tego stopnia, że wieś od końca do końca stała się jakby na ówczesne czasy fabryką, tkalnią wręcz artystycznego rzemiosła tutejszych kobiet. Tkano właściwie do lat 80. dwudziestego stulecia. Specjalnością miejscowych tkaczek były tkaniny tęczowe, w różnej szerokości pasy, wybierane i w krokwie, dywany, płachty, płótno odzieżowe czy gospodarcze na sienniki, worki czy woreczki. Osobliwością wyryckiego tkactwa jest gama kolorów charakterystyczna dla tej ziemi – siwy, popiel, chaber, ciemna zieleń, bordo, brąz w odmianach, czerń i czerwień.

W Wyrykach tkano na krosnach 4, 6 czy 8-nicielnicowych wzory składające się z figur geometrycznych. Wyjątkowe nadbużańskie perebory jako ostatnie tkały w Wyrykach nieżyjące już Janina Trociuk i Maria Staszewska. Dowody istnienia wyryckich tradycji tkackich znaleźć można np. w Muzeum Narodowymw Lublinie w dziale etnografii gdzie eksponowane są m.in. wzory dywanów w wykonaniu Janiny Trociuk oraz w Muzeum – Zespole Synagogalnym we Włodawie, gdzie również w dziale etnografii – oprócz dywanów znajdują się pochodzące z Wyryk odzież i tkaniny. Obecnie tradycja ta całkowicie zanikła. Dlatego celem projektu jest ożywienie i popularyzacja zanikłej w Wyrykach dziedziny rzemiosła artystycznego jakim jest tkactwo.

Realizowane przez nas zadanie uwzględnia zakup dawnych, oryginalnych warsztatów tkackich, rekonstrukcję zniszczonych elementów, naukę składania warsztatu, snucia i innych czynności przygotowujących, naukę tkania począwszy od najłatwiejszych wzorów (tj. chodników do których używa się pociętych w paski starych, zużytych ubrań), poprzez wzory geometryczne (trudniejsze, z wykorzystaniem nici z przeznaczeniem na tzw. dywany – kilimy) aż do wzorów skomplikowanych tj. pereborów bardzo precyzyjnych wzorów stanowiących element zdobienia odzieży.

Zadanie zakłada również przygotowanie wystawy prezentującej powstałe w ramach szkoły wytwory oraz stworzenie katalogu charakterystycznych dla miejscowości wzorów, opisanie ich i późniejsze wykorzystywanie w ramach działalności edukacyjnej i popularyzującej prowadzonej przez Stowarzyszenie. Zadanie będzie miało formę cyklicznych, regularnych spotkań, w czasie których pod bacznym okiem „mistrza tradycji” uczestniczki będą zdobywały tajniki rzemiosła” – wyjaśnia Torbicz.

Nauczycielem w Szkole Mistrza Tradycji je tkaczka – Barbara Redde – jedna z dwóch w powiecie włodawskim, najmłodsza w województwie lubelskim, która sztukę i techniki tkania opanowała w tradycyjnym przekazie, początkowo od swojej babki, później pod kierunkiem Stanisławy Baj, a po jej śmierci pod okiem Stanisławy Kowalewskiej, w sposób perfekcyjny. Obecnie tka na potrzeby rekonstrukcji strojów ludowych (włodawskich letnich i podlaskich nadbużańskich), sporadycznie prowadzi warsztaty edukacyjne i pokazy rzemiosła.

Uczennicami są miejscowe kobiety, które dzięki nauce zdobędą wiedzę i umiejętności z zakresu obsługi warsztatu tkackiego w celu przygotowania dywanów, tkanin oraz elementów zdobniczych. W ramach zadania opisane zostaną poszczególne kroki pracy przy warsztacie oraz techniki i motywy tkackie jakie, zachowały się w Wyrykach. W każdym roku realizacji zadania będzie gromadzona dokumentacja fotograficzna i filmowa, na podstawie której zostaną opracowane trzy filmy (adekwatnie do liczby lat trwania projektu) dokumentujące przekaz nauki mistrza tradycji z dziedziny tkactwa.

W ostatnim etapie realizacji zadania przygotowana zostanie wystawa wytworów powstałych w ramach Szkoły Mistrza Tradycji,która zostanie wyeksponowana w Galerii Kobiety Wiejskiej w Wyrykach i stanowiła będzie stały element wystawy. – Dołożymy także wszelkich starań, by po zakończeniu realizacji zadania w ramach działalności Galerii Kobiety Wiejskiej w Wyrykach warsztaty tradycyjnego rzemiosła jakim jest tkactwo na stałe zostały wpisane w ofertę edukacyjną i kulturalną Stowarzyszenia Aktywności Obywatelskiej Koalicja Kulturalna w Wyrykach i były dostępne wszelkim zainteresowanym grupom odbiorców – dodaje Justyna Torbicz. (b)

News will be here