W godzinach porannych 23 stycznia br. odszedł do Pana śp. Marian Jonak, jeden z najbardziej rozpoznawalnych uczestników solidarnościowej rewolucji w Chełmie.
Urodził się 3 listopada 1939 r. w Majdanie Tuczępskim, na terenie gminy Grabowiec. Z domu rodzinnego wyniósł system wartości chrześcijańskich. W 1965 r. zawarł związek małżeński z Wiesławą z d. Pieczykolon. Wspólnie wychowali czwórkę dzieci (córkę i trzech synów). W 1967 r. przenieśli się do Chełma. Zawodowo związany był z Powiatową, a następnie Wojewódzką Spółdzielnią Ogrodniczo-Pszczelarską w Chełmie. Przez szereg lat kierował Punktem Skupu Owoców i Warzyw w Białopolu.
Na jego postawę narodową wpływ wywarli szwagrowie: śp. Romuald Nowicki, żołnierz AK, członek RI Solidarność i śp. Janusz Rożek, również żołnierz AK, w 1978 r. założyciel Komitetu Samoobrony Chłopskiej Ziemi Lubelskiej, poseł na Sejm, jeden z liderów niezależnego ruchu ludowego w skali kraju. Już przed sierpniem 1980 r., śp. Marian czytał literaturę drugiego obiegu, udostępniał ją innym. Z Solidarnością związał się od początku jej istnienia.
Prowadząc Punkt Skupu posiadał stały kontakt z rolnikami. Systematycznie przekazywał im pisma solidarnościowe, wyjaśniał założenia ideowe powstałego ruchu. Za tę postawę 13 grudnia 1981 r. został internowany. Przebywał w Ośrodkach dla Internowanych w: Chełmie, Włodawie, Lublinie. Z internowania został zwolniony dopiero 24 lipca 1982 r. W charakterze represji został przeniesiony do pracy w Turce. Należał do osób niezwykle pracowitych, zatroskanych o rodzinę.
W listopadzie 1983 r. w jego domu, przy ul. Rejowieckiej, powołane zostały tajne struktury RI Solidarność: Wojewódzka Komisja Koordynacyjna NSZZ RI Solidarność Ziemi Chełmskiej i Wojewódzka Komisja Koordynacyjna NSZZ RI Solidarność Ziemi Zamojskiej, a 8 września 1984 r. Rada Regionalna NSZZ RI Solidarność Regionu Środkowowschodniego. Po 1984 r. udostępniał swoje pomieszczenia do powielania „Informatora Regionalnej Komisji Koordynacyjnej NSZZ Solidarność Region Chełm”.
Zajmował się kolportażem i przechowywaniem bibuły. Systematycznie uczestniczył we Mszach św. odprawianych w intencji Ojczyzny w: Chełmie. Lublinie, Warszawie (na Żoliborzu, kościół pw. Św. Stanisława Kostki). Był uczestnikiem duszpasterstwa Ludzi Pracy, prowadzonego przy parafii pw. Św. Kazimierza w Chełmie. W maju 1987 r., w Lublinie, postawiono mu zarzut „eksponowania” podczas Mszy św. transparentów z „wrogimi” napisami. Został ukarany.
Pozycja śp. Mariana w strukturach chełmskiej Solidarności na tyle była znacząca, że 16 stycznia 1989 r. włączony został do grupy osób podejmujących jawną działalność, poprzez powołanie Międzyzakładowego Komitetu Organizacyjnego NSZZ Solidarność w Chełmie, więcej, wszedł w skład ośmioosobowego Sekretariatu MKO. Był to początek chełmskiego okresu przełomu.
Czuł autentyczną satysfakcję, że zachodzące przemiany są również częścią jego wysiłku, dążeń znaczonych postawą przez całą dekadę lat 80. Wkrótce zajął się działalnością gospodarczą. Najpierw prowadził stoisko warzywne na „rynku”, przy ul. Lwowskiej, a od 1994 r. pomagał synom w prowadzeniu hurtowni owocowo-warzywnej przy ul. Okszowskiej. Nie angażował się w bieżącą działalność polityczną, ale nadal systematycznie uczestniczył w uroczystościach religijno-patriotycznych. Odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Medalem Pamiątkowym Województwa Lubelskiego.
Msza św. pogrzebowa został odprawiona w sobotę, 26 stycznia. Został pochowany na cmentarzu komunalnym przy ul. Mościckiego. Jego nazwisko zostało zapisane w opracowaniach dotyczących NSZZ Solidarność i NSZZ RI Solidarność w Chełmskiem. Odrębny tekst poświęcił Mu E. Wilkowski Pracowitość i wierność Solidarności – najbardziej rozpoznawalne rysy postawy Mariana Jonaka, „Powinność. Pismo kulturalno-społeczne Ziemi Chełmskiej”, nr 6(24), grudzień 2014, s. 26-29.
Marianie, w dobrym biegu uczestniczyłeś, wpisałeś się w dzieje tej ziemi. Spoczywaj w pokoju.
Eugeniusz Wilkowski
