Pourazowe obrzęki są zjawiskiem powszechnym, a przyczyny ich wystąpienia nie pozostawiają wątpliwości. Jeśli jednak opuchlizna kostek nóg nie jest związana z urazem, znika samoistnie po odpoczynku albo często nawraca, powinna wzbudzać niepokój, gdyż może świadczyć o istnieniu niektórych chorób.
Czym jest opuchlizna i jak powstaje?
Obrzęk lub inaczej opuchlizna to powiększenie pewnego obszaru wywołane nagromadzeniem płynu w tkankach poza naczyniami krwionośnymi. O wielkości obrzęku decyduje stosunek oddziałujących na siebie sił znajdujących się wewnątrz i na zewnątrz naczynia, stan włośniczek i możliwości drenażu limfatycznego. Większość obrzęków związana jest ze wzrostem ciśnienia naczyniowego1, procesie powstawania opuchlizny więcej płynów dociera tętnicami wraz z krwią do tkanek, niż jest z nią odbieranych przez naczynia żylne i chłonne.
Obrzęki mogą mieć charakter miejscowy i dotyczyć niewielkiego obszaru np. opuchnięte kostki nóg lub uogólnione, kiedy nadmiar płynu gromadzi się w tkankach całego organizmu, przyczyniając do zmian w wyglądzie całej sylwetki i twarzy.
Obrzęki zapalne, czyli takie, których przyczyny nie wzbudzają wątpliwości, charakteryzują się występowaniem opuchlizny jedynie w miejscu objętym stanem zapalnym przy współwystępowaniu bólu, ocieplenia i zaczerwienienia okolicy. W takim wypadku leczenie powinno dotyczyć przyczyny wystąpienia obrzęku (uraz, użądlenie, oparzenie), który powinien ustąpić po zlikwidowaniu stanu zapalnego. W przypadku opuchlizny uogólnionej należy przeprowadzić szeroką diagnostykę. W przypadku, gdy jedyny widoczny objaw to opuchnięte kostki nóg można podejrzewać niewydolność serca.
Opuchnięte kostki – przyczyny
Ze względu na specyfikę funkcjonowania układu krążenia, a także zależność występującą pomiędzy ciśnieniem żylnym i występowaniem obrzęków, opuchlizna występuje najczęściej w obrębie kończyn dolnych. Dzieje się tak zarówno w chorobach krążenia, jak i chorobach wątroby, nerek czy tarczycy. Obrzęki podudzi towarzysza najczęściej niewydolności serca, zapaleniom żył i żylakom, zatruciu ciążowemu, zaburzeniom hormonalnym, stanom pourazowym, niedoczynności tarczycy1 i chorobom nerek2.
U ponad połowy chorych opuchnięte kostki nóg lub podudzi związane jest z nieprawidłowościami występującymi w układzie żylnym, takie jak żylaki kończyn dolnych, zespół pozakrzepowy, zapalenie żył i przetoki tętniczo – żylne.1 W wyniku niewydolności żylnej wynikającej najczęściej z nieprawidłowości w funkcjonowaniu zastawek, dochodzi do powstawania zastojów, wzrostu ciśnienia wewnątrz naczynia, a to poza jego rozciąganiem się, skutkuje większym przesączaniem się płynu poza naczynia krwionośne i przyczynia się do powstawania obrzęków. Opuchnięte kostki nóg są jednym z objawów występujących w przewlekłej niewydolności żylnej. Towarzyszy mu często uczucie ciężkości nóg, a na późniejszym etapie również przebarwienia występujące nad kostkami3.
W celu rozpoznania przyczyny występowania obrzęków zaleca się przeprowadzenie badań krwi (badania podstawowe poszerzone o badania enzymów wątrobowych, kreatyniny i hormonów tarczycy) oraz moczu. Dodatkowo warto przeprowadzić badanie USG Doppler, aby ocenić stan układu krążenia oraz EKG i echo serca w celu potwierdzenia lub wykluczenia jego niewydolności.
Domowe sposoby na opuchnięte nogi
Pojawianie się obrzęków zawsze powinno być skonsultowane z lekarzem, ponieważ ważne jest ustalenie przyczyny dolegliwości i ewentualne podjęcie właściwego leczenia. Opuchnięcie nóg może być dokuczliwe, dlatego warto znać domowe sposoby na opuchnięte kostki nóg można, np. zastosować okład chłodzący. Warto również zadbać o to, aby w czasie odpoczynku trzymać nogi powyżej linii tułowia, a przy długotrwałym staniu zapewnić sobie podnóżek umożliwiający przenoszenie ciężaru ciała z jednej nogi na drugą. Przy występowaniu obrzęków zalecane jest ograniczenie spożycia soli, ponieważ sód wchodzący w jej skład przyczynią się do zatrzymywania wody w tkankach. Pomocne mogą być również tabletki na opuchnięte nogi lub inne środki farmakologiczne zwiększające napięcie naczyń żylnych i zmniejszające przepuszczalność włośniczek.
Bibliografia:
- Rymarz E., Mieczkowska J., Łopatyński J.: Obrzęki kończyn dolnych – etiopatogeneza, rodzaje, diagnostyka. 216-221 (2007)
- Oko A., Mostowska M.: Cukrzycowa choroba nerek w stadium 3 i 4 przewlekłej choroby nerek. 87-90 (2008)
- Marona H., Kornobis A.: Patofizjologia rozwoju żylaków oraz wybrane metody ich leczenia – aktualny stan wiedzy. 88-92 (2009)
Materiał partnera
